Dagverslag Dag van de Publieke Financiering 2016
Donderdagmiddag 29 september 2016, Driebergen – Op het prachtige landgoed De Horst, midden in de bossen en natuur, komen bestuurders, toezichthouders en managers van woningcorporaties en zorginstellingen samen voor de eerste Dag van de Publieke Financiering. Een seminar dat georganiseerd wordt door Finance Ideas en jaarlijks gaat terug keren. Meer inzicht verkrijgen in financiële trends, de financiering van de publieke sector en de meer dan gerenommeerde sprekers was voor de 140 deelnemers een aanlokkelijk vooruitzicht.
Interactief en betrokken
Na een voortreffelijke inlooplunch met Italiaanse broodjes startte het programma ‘precies op tijd’. Een korte introductie door Rob Rötscheid, partner van Finance Ideas en een van de initiatiefnemers, werd opgevolgd met de opening door dagvoorzitter Jeroen Smit. Jeroen introduceerde hét interactieve onderdeel van dag: de Buzzmaster, waarmee een smartphone verandert in een stemkastje. Het publiek moest direct aan de slag en sommigen werd gevraagd zich voor te stellen via de knal oranje ‘catchbox’, een microfoon die door de zaal gegooid kan worden. Er bleken deelnemers te zijn vanuit Zuid-Limburg tot Noord-Oost Groningen. Op de eerste vraag “Wie gaat er winnen” antwoordde 80% Hillary. Achterover leunen en passief luisteren stonden niet op het programma! Iets waar iedereen erg blij mee leek te zijn.
Blik op de wereld en de Nederlandse economie, Wim Boonstra
De eerste spreker was Wim Boonstra, Chief Economist Rabobank Nederland. Wim Boonstra gaf zijn scherpe blik op de wereld en een analyse van de mondiale economische ontwikkelingen en de risico’s. “Doormodderen” lijkt het devies. De zaal werd gevraagd hoe zij tegen de Brexit en een Nexit aankijkt, 80% dacht dat de Brexit met een sisser gaat aflopen en 98% van de zaal was tegen een Nexit.
De Nederlandse economie vertoont een opleving. Er ontstond discussie of dit door of ondanks het kabinet plaatsvindt, de meningen waren verdeeld. Feit is dat de kabinetten Rutte hervormingen hebben gerealiseerd voor onder andere de Zorg en de Woningmarkt.
Zijn slotvraag was of er genoeg ruimte is om te investeren, 100% van de zaal was daarvan overtuigd. Wim Boonstra beargumenteerde, vanuit het saldo op de lopende rekening, dat Nederland al tientallen jaren meer en meer vermogen opbouwt. Geld genoeg dus, ook voor de publieke sector.
Institutionele beleggers als partijen voor de publieke sector, Onno Steenbeek
De tweede spreker was Onno Steenbeek, Managing Director APG Asset Management. Hij liet zien dat de Nederlandse pensioenfondsen een beheerd vermogen hebben van 1.200 miljard euro. Nederland is daarmee veruit het "rijkste land ter wereld”; ons pensioenvermogen bedraagt ruim 150% van het BNP. Zwitserland is het enige andere land dat ook een pensioenvermogen heeft van meer dan 100% van het BNP. Dit vermogen is de laatste jaren verdubbeld, enerzijds door meer inleg, maar voor een belangrijk deel door de gedaalde rente (koersresultaat obligaties).
Er ontstond een interessante discussie toen bleek dat 76% van de deelnemers vond dat pensioenfondsen een verantwoordelijkheid hebben om in Nederland te beleggen, maar slechts 25% vond dat gepensioneerden daarvoor een lager rendement moeten accepteren.
Onno Steenbeek gaf een leerzame uiteenzetting van het Nederlandse pensioensysteem en de financiële strategie en risicoafweging van pensioenfondsen. Pensioenfondsen hebben één doel: pensioenen uitbetalen aan deelnemers. De strategie van APG is een balans tussen ambitie (de pensioenregeling), kosten (premie) en zekerheid (risico's). Investeren in de Nederlandse publieke sector is een voor de hand liggende optie voor APG. Vanuit zowel Zorg (vergrijzing) en Woningmarkt (huisvesting ouderen) is er een duidelijke relatie met de deelnemers. Meer beleggen in de publieke sector lijkt de komende jaren een vanzelfsprekendheid. Voorwaarde daarvoor is wel een goed functionerend marktmechanisme tussen pensioenfondsen en de publieke sector. 86% van de zaal was van mening dat er aanvullende maatregelen nodig zijn om de pensioenfondsen en de publieke sector dichter bij elkaar te brengen. Een gezamenlijke uitdaging!
Paneldiscussie: Houdbaarheid geborgde financiering
Na een pauze, waarbij veel werd nagepraat over de spraakmakende presentaties van Wim Boonstra en Onno Steenbeek, vond een paneldiscussie plaats. Jeroen Smit stelde achtereenvolgens de deelnemers voor, te weten Carel van Eykelenburg (Bestuursvoorzitter BNG Bank), Marco van Ooijen (Directeur Zorg ABN AMRO), Herman Bellers (Directeur Waarborgfonds voor de Zorgsector) en Erik Wilders (Directeur Waarborgfonds Sociale Woningbouw). Erik Wilders maakte bekend dat WSW begin 2017 een financieringsprogramma introduceert waarmee corporaties direct toegang tot de openbare kapitaalmarkt krijgen. Door standaardisatie van voorwaarden en documentatie en aansluiting op de emissiekalender van de Nederlandse staat ontstaat een interessant beleggingsproduct voor pensioenfondsen en banken. De zaal gaf, met 39 procent, toegang tot de openbare kapitaalmarkt aan als belangrijkste behoefte. Hiermee ontstaat naast de sectorbanken BNG en NWB een alternatieve financieringsbron. Carel van Eykelenburg gaf aan voorstander te zijn van extra concurrentie in de geborgde markt. Alternatieve financieringsbronnen en/of nieuwe toetreders voor onderhandse geborgde financiering, zoals bijvoorbeeld de Europese Investeringsbank, zijn volgens hem goed voor de publieke financiering.
De financiering voor corporaties is nagenoeg volledig geborgd. In de zorg wordt daarentegen veel ongeborgd gefinancierd. Herman Bellers gaf aan dat de vastgoed financiering met deels geborgd en deels ongeborgde financiering een meerwaarde heeft voor de risicobeoordeling van investeringen. Tegelijkertijd treedt er de laatste jaren een duidelijk verzakelijking van relaties op tussen de betrokken partijen.
“De politiek” wordt als het grootste risico voor de publieke financiering gezien. De kwaliteit van het management is juist dan bepalend of een duurzame business case haalbaar is.
Marco van Ooijen relateerde dit aan de nutsfunctie van banken. “De nutsfunctie van een bank is niet een slechte business case financieren”.
De EIB als financier voor de Nederlandse Publieke sector, Pim van Ballekom
Als derde spreker was Pim van Ballekom aan de beurt. Pim van Ballekom is vice president van de Europese Investeringsbank. Hij gaf een korte introductie over de ontstaansgeschiedenis van de EIB, de rol van Nederland daarbij en het feit dat de EIB pas sinds kort leningen verstrekt in Nederland. Toch was de EIB al bij 87% van de deelnemers bekend. Zowel in de Zorg als in de corporatiesector zijn dan ook al leningen verstrekt. De EIB is met name bekend van grotere financieringen, maar gaat ook in Nederland meer en meer kleinere leningen (vanaf enkele miljoenen) verstrekken en dat kan zowel geborgd als ongeborgd.
Daarna volgde een open discussie met de zaal. De vraag: “Wat mist u momenteel?” leverde een verrassende 18% “niets” op, maar ook gaf 34% aan graag meer diversificatie te willen en 28% heeft behoefte aan een risico nemende partner. Ook gaf 70% aan dat de EIB iets kan betekenen voor de publieke sector. Zeker op de thema’s “diversificatie” en “risico nemende partner” ziet Pim van Ballekom mogelijkheden voor de publieke sector om samen te werken met de EIB.
Succesvol crowdfunden in de publieke sector, Henk van Koeveringe
De laatste spreker was Henk van Koeveringe, DGA Zeeland Investments Beheer (ZIB). Henk van Koeveringe gaf een bevlogen verhaal van de eerste grootschalige financiering via crowdfunding in de publieke sector. Voor de revitalisatie van een verouderde locatie in Vlissingen van het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis was 20 miljoen euro nodig. Ruim 10 miljoen euro is gefinancierd met crowdfunding. Ruim 600, overwegend Zeeuwse particuliere, beleggers stapten in. Of het een eenvoudig traject was? Het volgende citaat van Willem Elsschot typeerde het project: ‘’Want tussen droom en daad staan wetten in den weg en praktische bezwaren, en ook weemoedigheid, die niemand kan verklaren’’.
Of crowdfunding een alternatieve financieringsbron is voor de publieke sector? Ja zeker, maar “maatschappelijk relevant” is daarbij essentieel. Crowdfunding vanuit de lokale gemeenschap werkt twee kanten op. Lokale beleggers hebben meer commitment bij lokale investeringen en de lokale gemeenschap (en beleggers) draagt bij aan de business case van het project. Voor bijvoorbeeld zorg, sportfaciliteiten en energieopwekking zijn er veel mogelijkheden voor lokale crowdfunding initiatieven.
Tot slot
Om 17.00u sloot Rob Rötscheid het seminar af, maar niet voordat een korte evaluatie van deze eerste Dag van de Publieke Financiering had plaatsgevonden. De vraag welke spreker de deelnemers het meeste tot nadenken had aangezet werd een nek aan nek race tussen Wim Boonstra en Henk van Koeveringe. Uiteindelijk won Wim Boonstra het nipt.
Op de vraag ‘Bent u er volgend jaar weer bij?’ gaf een ruime meerderheid het antwoord ‘Ja zeker!’.
De eerste Dag van de Publieke Financiering werd informeel afgesloten met een borrel.
Sprekers, deelnemers en de organisatie waren het snel met elkaar eens, dit vraagt om een vervolg!
