Eerste stap bij opstellen duurzaamheidsbeleid

De tijd dat de relevantie van een duurzaamheidsbeleid nog onderbouwd moest worden, lijkt inmiddels wel achter ons: de maatschappelijke en politieke druk om de woningvoorraad naar CO2-neutraal te brengen is groot.

Voor veel corporaties is dit het moment om aan de slag te gaan met het opstellen dan wel herijken van het duurzaamheidsbeleid. Maar hoe pak je dit aan? Vaak wordt bij het opstellen van het duurzaamheidsbeleid te snel gekeken naar de vastgoedportefeuille en de technische mogelijkheden. Het gevaar hiervan is dat duurzaamheid te snel over details gaat, terwijl het definiëren van de strategische uitgangspunten essentieel is om tot een weloverwogen en door de organisatie breed gedragen en herkend duurzaamheidsbeleid te komen.

Hieronder worden enkele strategische overwegingen besproken die ten grondslag liggen aan een duurzaamheidsbeleid.

Bepalen van definities in het duurzaamheidsbeleid

Klimaatneutraal, energieneutraal, CO2-neutraal, nul-op-de-meter, passief wonen; het zijn allemaal termen die nogal eens door elkaar worden gebruikt. Dit betekent echter niet dat deze termen ook allemaal hetzelfde betekenen. Een CO2-neutrale woning is niet hetzelfde als een NOM-woning. Bij een CO2-neutrale woning is de CO2-uitstoot van het energieverbruik neutraal, dit betekent echter niet dat het energieverbruik van de woning neutraal is.

Een CO2-neutrale woning kan ook worden verkregen door een externe CO2-neutrale energievoorziening, bijvoorbeeld door warmte van geothermie in combinatie met stroom van windmolens. Een NOM-woning wekt op/aan de woning evenveel duurzame energie op als zij verbruikt. Om dit te realiseren moet een woning per definitie sterk geïsoleerd worden, wat bij een CO2-neutrale woning niet per sé noodzakelijk is. Het bepalen van welke definitie in het duurzaamheidsbeleid wordt gehanteerd, is bepalend voor de invulling van het beleid.

Afbakening van duurzaamheid

Duurzaamheid is een breed begrip. In de corporatiesector wordt duurzaamheid vaak vertaald naar het verbeteren van de energetische kwaliteit, op het gebied van isolatie en installaties, van een woning. Duurzaamheid kan echter meer facetten bevatten. Een begrip wat sterk in opkomst is, is circulair bouwen. Circulair bouwen gaat over het eenvoudig hergebruiken van materialen en/of onderdelen die worden gebruikt voor het bouwen van de woning. Het eenvoudige hergebruik voorkomt een intensief recycle-proces, waarbij veel energie nodig is.

Een gemiddelde woning bestaat op dit moment slechts voor ongeveer 15 procent uit circulaire materialen. Er komen steeds meer woningconcepten op de markt die specifiek ontworpen zijn vanuit een circulair concept. Zo komen steeds meer ontwikkelaars met berichten dat zij een woning op de markt willen brengen die voor meer dan de helft uit circulaire materialen bestaat. Daarnaast kan duurzaamheid worden vertaald naar maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het gaat dan niet alleen om de energetische belasting van de corporatie, maar ook om doelstellingen in het kader van bedrijfsvoering (o.a. afvalscheiding) en het sociale domein (sociale cohesie).

Maak als corporatie een keuze of je begrippen als circulair bouwen en/of maatschappelijk verantwoord ondernemen in het duurzaamheidsbeleid wilt verankeren.

Principes die impact hebben op het duurzaamheidsbeleid

Naast het bepalen van de definities en afbakening is het voor een corporatie raadzaam om enkele principiële uitspraken te doen die een substantiële impact kunnen hebben op het duurzaamheidsbeleid. Denk hierbij aan:

• Ben ik verantwoordelijk voor het huishoudelijk energieverbruik van huurders en ga ik hier actief op sturen?
• Ga ik nog woningen uitponden die een laag energielabel hebben?
• Welk deel van de besparing op de energierekening komt ten goede aan de huurder?

In kaart brengen van technische scenario’s

Alvorens per complex de diepte in te gaan voor wat betreft technische oplossingen, is het voor een corporatie raadzaam om op hoofdlijnen de verschillende technische scenario’s in kaart te brengen, inclusief hun voor- en nadelen. Op deze manier kunnen scenario’s gekozen worden die aansluiten bij de definities, afbakening en duurzaamheidsprincipes van de corporatie.

Het begrijpen van en kiezen voor één of meerdere technische scenario’s kan resulteren in een energetisch vlekkenplan. Het energetisch vlekkenplan geeft aan voor welk type bezit op welke locatie welk technisch scenario de voorkeur heeft. Hierbij kunnen ook randvoorwaarden worden gesteld, bijvoorbeeld aan de minimale levensduur van het bezit (“wij kiezen voor eengezinswoningen in wijk A voor technisch scenario B, tenzij het complex binnen vijftien jaar wordt gesloopt of verkocht, in dat geval heeft technisch scenario C de voorkeur”).

Het definiëren van de strategische uitgangspunten vereist ten eerste kennis: kennis van definities, begrippen, en technieken. Vervolgens is het van belang om op het juiste niveau (Bestuur/MT/Directie/RvT/RvC) met de juiste mensen (beleidsmedewerkers en/of programmamanagers duurzaamheid) tijd en aandacht te besteden aan het definiëren ervan. Op die manier ontstaat een weloverwogen en door de organisatie breed gedragen en herkend duurzaamheidsbeleid.

Afwegingskader om keuzes te maken

Heeft u behoefte aan een sparringpartner bij de eerste stappen? Iemand die u kan helpen met de kritische vragen? Tijdens de in company training afwegingskader CO2-neutraal legt u een gemeenschappelijke basis en werkt u toe naar een afwegingskader.

Wilt u meer weten over de inhoud van de werksessie. Of bent u benieuwd naar de mogelijkheden voor een in company sessie? Neem contact op met Jeroen Dungelmann. Bent u al toe aan de volgende stap rondom uw duurzaamheidsstrategie? Bekijk het programma en de data van de volgende sessie.