Woningstichting Maasdriel over netcongestie

Netcongestie: voor veel woningcorporaties de zoveelste belemmering bij de bouw van betaalbare huurwoningen. Nieuwbouwprojecten en verduurzaming komen in gevaar vanwege een tekort aan netcapaciteit. Er zijn voorbeelden waar nieuwe woningen niet kunnen worden aangesloten en dus leegstaan, bijvoorbeeld in Apeldoorn.

Netcongestie zorgt dus voor grote problemen in de realisatie van plannen. Hoe stuur je op deze onzekere factor? In een gesprek met Joris Verbeek, directeur-bestuurder van Woningstichting Maasdriel, bespreken we dit uitdagende onderwerp. Waar lopen zij tegenaan? En hoe gaan ze om met deze uitdaging?

Eerst een stapje terug: wie is Woningstichting Maasdriel?

We zijn een kleine corporatie met ongeveer 1.000 woningen in de gemeente Maasdriel. We hebben als doelstelling het huisvesten van doelgroepen die daartoe zelf financieel niet in staat zijn. Betaalbaarheid en beschikbaarheid zijn voor ons dus heel belangrijk. Daarbij zijn we heel ambitieus, want we willen graag 20% meer woningen toevoegen.

Wat zijn daarbij de uitdagingen?

Onze plannen zijn gericht op waar we de meeste meerwaarde kunnen bieden in de samenleving. Een ambitieuze taak, want die 20% aan extra bezit willen we graag in tien jaar toevoegen. Daarnaast hebben we een significante verduurzamingsopgave. Om deze ambities te realiseren gaan we slim samenwerken. Dat betekent dat we voor de ontwikkelopgave een partner zoeken die de slagkracht vergroot. Op het gebied van verduurzaming kijken we ook hoe we slim gebruik kunnen maken van krachten buiten de organisatie. Meer verbinden in plaats van al onze capaciteit gebruiken voor het uitwerken van plannen.

Onze grootste kwetsbaarheid ligt bij de realisatie. Financieel staan we er goed voor. De uitdagingen zijn meer praktisch van aard. Netcongestie is voor ons toch wel één van de grootste uitdagingen voor het realiseren van onze plannen. Het leidt tot verschuivingen in de tijd, maar soms ook tot het heroverwegen van uitbreidings- of renovatieplannen.

Hoe heeft netcongestie invloed op jullie plannen?

De impact van netcongestie is aanzienlijk. We kregen te horen dat het netwerk tot 2028/2029 op slot gaat, omdat er geen ruimte is voor nieuwe toevoegingen. Dit betekent dat we onze plannen voor de bouw van 225 nieuwe woningen en de verduurzaming van bestaande woningen moeten herzien. Het dwingt ons om creatief te denken en onze aanpak aan te passen om toch onze doelstellingen na te streven binnen de gestelde beperkingen.

Hoe voer je intern die discussie?

Dat is best lastig. Hoe kun je sturen als je afhankelijk bent van anderen? Het roept vooral veel vragen op. Onze aanpak is tweeledig. Ten eerste werken we samen met Liander als netbeheerder om mogelijkheden te verkennen en onze plannen af te stemmen op de capaciteit van het net. Ten tweede zetten we in op flexibiliteit in onze projectplanning en -uitvoering. Daarbij geven we prioriteit aan projecten die haalbaar zijn binnen de huidige beperkingen.

De moeilijkheid zit hem in onze vraag aan de energieleverancier. Liander wil graag onze plannen horen om aan te geven wat (niet) kan. Wij draaien de vraag om. Wij willen van Liander weten waar nog wel capaciteit is en onze plannen hierop aanpassen.  

Eigenlijk pas je plannen aan op de ruimte bij energieleveranciers?

Ja, daar komt het wel op neer. Voor ons maakt het niet zoveel uit welk project we eerst starten. Ook in de verduurzaming kunnen we schuiven. Als we dat in een vroeg stadium weten, zijn we nog flexibel. Als we het eenmaal in gang zetten, zijn we niet zo wendbaar meer om te schakelen naar een ander pad. Om goed te kunnen sturen heb je de mogelijkheden dus zo vroeg mogelijk in het proces nodig.

Prioriteren van aansluitingen voor woningbouw een oplossing?

De wet verplicht netwerkbeheerders tot ‘wie het eerst komt, wie het eerst maalt’. Dat betekent dat het lastig is om openbaar te maken waar nog ruimte is, want dan komt iedereen daar aanspraak op maken. Er is daarom behoefte aan nieuwe wet- en regelgeving op dit vlak. Gelukkig is die in de maak. De ACM heeft op basis van een openbare consultatie in 2023 geconcludeerd dat er brede steun is voor het verlenen van voorrang aan projecten. Het gaat daarbij om projecten die bijdragen aan belangrijke maatschappelijke doelen. Een besluit hierover wordt in maart 2024 genomen. Daarbij heeft het ACM aangegeven niet handhavend op te treden als netbeheerders (voor concrete situaties) motiveren waarom voorrang nu al nodig is.

Wat is het effect van congestie op dit moment voor jullie?

We hebben nu een achterstand in de realisatie die gepaard gaat met veel onzekerheid. Tot en met 2025/2026 lijkt aansluiting krijgen nog wel te gaan. Daarna wordt het spannender en dat is juist waar je de plannen voor wilt maken. Waar moeten we in 2028, 29 en 30 bezit neerzetten om de slagingskans te vergroten? Dat antwoord hebben we nog niet.

Hoe ga je om met die onzekerheid?

Het is cruciaal om vroegtijdig uitdagingen te signaleren die effect hebben op je realisatie. Alleen zo kun je tijdig voorsorteren. Dat geldt voor beschikbare grondposities, flora en fauna, maar dus ook voor netcongestie. Ga in gesprek met netwerkbeheerders om te weten waar je potentie zit. Je wilt voorkomen dat je voorsorteert op een verduurzaming in een complex om vervolgens te horen te krijgen dat je je warmtepompen niet mag aansluiten.

Hoe gaan de gesprekken met netwerkbeheerders?

Het geeft veel inzicht in de dillema’s vanuit beide kanten. Welke vraagstukken liggen er bij hen op tafel en welke bij ons? De gesprekken hebben ons ook veel geleerd over hoe het netwerk nu in elkaar zit en waar de knelpunten zitten. Van hoogspanning, middenspanning en laagspanning. En hoe zit het met filevorming? Ook informatie over de consequenties en afhankelijkheden. Je kunt qua planning wel goed zitten met middenspanning, maar het heeft pas effect als de hoogspanning ook is aangepast. Het zorgt dus voor veel begrip aan beide kanten van de tafel.

Heb je tips voor andere woningcorporaties die met netcongestie te maken hebben?

Ga in gesprek met andere corporaties. Iedereen is met dezelfde zoektocht bezig. Wees flexibel in je planning en blijf zoeken naar creatieve oplossingen. Daarbij is het van groot belang om samen te werken, zowel binnen de sector als met externe partners. Samen staan we sterker bij het navigeren van deze uitdagingen.

Daarnaast ligt er op sectorniveau een taak voor partijen zoals Aedes en de overheid. Zeker als je met elkaar Nationale prestatieafspraken afspreekt. Netcapaciteit is een belangrijke voorwaarde voor de realisatie. Het roept vragen op in welke mate afspraken realistisch zijn als er geen gas wordt gegeven op de stroomvoorziening die nodig is om de opgave te realiseren. Je kunt niet van corporaties verwachten dat ze enorme investeringen doen met de onzekerheid of die woningen wel aangesloten gaan worden op het net. Dat is toch vernietiging van maatschappelijk kapitaal.

Vragen over netcongestie?

Heeft u vragen over dit onderwerp in relatie tot uw portefeuillestrategie of wilt u sparren over uw specifieke situatie? Neem vrijblijvend contact op Daan Vrijmoet.