HealthKIC: met de zorgtransitie duurzaam gezondheid realiseren

Ons huidige zorgsysteem piept en kraakt. De transitie naar een gezonde samenleving waarbij we ons richten op preventie in plaats van nazorg wordt daarom met de dag urgenter. “Door gezamenlijk verantwoordelijkheid te nemen en domeinoverstijgend te werken, is een gezondere bevolking mogelijk. Zo verlichten we de druk op de zorg en de capaciteit en houden we zorg betaalbaar”, aldus  Leonie Voragen, directeur van HealthKIC. 

Pim Diepstraten, directeur bij Finance Ideas, sluit zich hierbij aan. “We betalen met zijn allen belastingpremies en die moeten we doelmatig en financieel verantwoord uitgegeven. Daarom vinden wij het belangrijk om als partner bij te dragen aan dit initiatief. Met kennis en financiële inzichten hopen we gezamenlijk de transitie in Nederland te versnellen”.

In een gesprek met Leonie duiken we in deze transitie. Waarom is het zo urgent? Hoe ziet het nieuwe zorgsysteem eruit? En wat betekent het voor zorginstellingen?

In een notendop: wat is HealthKIC precies?

HealthKIC is voortgekomen uit de behoefte om in Nederland duurzaam gezondheid te realiseren. Het is een initiatief waarbij de Noaber Foundation, Menzis, PGGM, Alles Is Gezondheid, de Bernard van Leer Foundation en het ministerie van VWS de handen ineen hebben geslagen om de transitie van ons zorgsysteem in gang te zetten.

Waarom is de transitie van ons zorgsysteem zo belangrijk?

De Nederlandse gezondheidszorg behoort tot de top drie van de wereld. Maar door de stijgende kosten, de toenemende zorgvraag en het capaciteitsprobleem staat de kwaliteit onder druk. Mensen die het minder goed hebben kunnen straks de zorg niet meer betalen. Daarbij zien we ook steeds grotere gezondheidsverschillen in de samenleving. Mensen die ongezonder leven maken relatief veel gebruik van de zorg en dat vergroot de druk. Ten slotte hebben we onvoldoende personeel om de zorgvraag aan te kunnen.

Wat is de oplossing voor het probleem?

We denken als maatschappij nog teveel in het consumeren van zorg waarbij we zorg zien als de oplossing. Iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen gezondheid, zowel individuen als organisaties. Met HealthKIC zetten we een goed en gezond leven centraal. Gezondheid is dan het uitgangspunt. Zo voorkomen we dat zorg nodig is en houden we de zorg die nodig is betaalbaar en toegankelijk. Dit is een andere manier van denken. Met HealthKIC brengen we partijen samen om vanuit verschillende domeinen de zorg en ondersteuning anders in te vullen in hun regio. In het huidige systeem zijn organisaties individueel verantwoordelijk. Maar om echt verandering teweeg te brengen hebben we elkaar nodig. Je gaat als professional veel meer zoeken naar de vraag achter de vraag. Wat is er aan de hand en welke zorg en ondersteuning is er nu echt nodig? Is een verwijzing naar het ziekenhuis nodig of ligt het probleem in een ander domein? Het is een gezamenlijke veranderopgave die in de basis drie pijlers heeft: anders financieren, anders organiseren en anders monitoren.

Hoe ziet dit er concreet uit, anders financieren, organiseren en monitoren?

Anders financieren beogen we te doen door middel van een investeringsfonds (ontwikkeld door AF Advisors) waar gefaseerd naar toe kan worden gewerkt afhankelijk van de behoefte van de regio. Er is capaciteit en er zijn middelen nodig om de transformatie naar gezondheid te maken. Dit is nu vaak niet aanwezig omdat de beschikbare mankracht en middelen in de zorg worden besteed. De eenmalige investering uit het fonds biedt de partijen binnen de kavel de financiële ruimte om de benodigde verandering vorm te geven en ideeën uit te voeren om zo méér gezondheid te realiseren en daarmee de stijgende zorgkosten te remmen.

Anders organiseren beogen we te doen door middel van domeinoverstijgend samenwerken. De regio organiseert zich dusdanig dat er gezamenlijk verantwoordelijkheid genomen kan worden voor het realiseren van de transformatie naar gezondheid én een gezonde populatie. Een team van experts ondersteunt de inwoners, professionals en bestuurders met extra kennis, kunde en organisatiekracht.

Anders monitoren beogen we te doen door een geïntegreerde datainfrastructuur te realiseren waarin data uit verschillende bronnen aan elkaar gekoppeld wordt. Dit geeft inzicht in de uitdagingen van de regio en helpt bij het maken van de juiste beleidskeuzes. Het biedt ook de mogelijkheid om te monitoren wat wel en wat niet werkt.

Interessant: Tijdens Finance Ideas Talks op 15 september 2022 bespreken Leonie Voragen, Carl Verheijen en Rob Jaspers hun visie op de transitie naar het nieuwe zorgsysteem. Ze praten ons bij over regio’s die gestart zijn om vanuit verschillende domeinen te kijken naar wat nodig is om mensen gezonder te houden en de druk op de zorg te verlichten. Bekijk hier het programma en de sprekers.

Wat betekent dit voor zorginstellingen?

Zorginstellingen worden in het huidige systeem betaald voor het leveren van zorg. Dit is van oudsher georganiseerd in verschillende domeinen. Iedere deelsector heeft een eigen domein, eigen kosten en eigen stimulering. Bij een transitie waarbij we gaan denken vanuit gezondheid zet je mensen centraal in plaats van het domein. De cliënt, patiënt, inwonen beweegt immers over alle domeinen heen. De behoefte van die cliënt, patiënt, inwoner sluit nu niet goed aan bij hoe het systeem is georganiseerd. Met HealthKIC proberen we dat anders te organiseren en te laten zien dat samenwerking nodig is om het probleem in de zorg op te pakken. De oplossing ligt in domeinoverstijgend gaan werken, gezamenlijk de verantwoordelijkheid nemen voor de randvoorwaarden die nodig zijn om dit duurzaam te kunnen blijven doen.

Zijn er al succesvolle voorbeelden?

Zeker! In de Verenigde Staten is de Kaiser Permanente een goed voorbeeld. Een initiatief waarbij samen wordt gewerkt in acht staten om de 12 miljoen leden gezonder te houden en hoge kwaliteit zorg te leveren die betaalbaar is. In Duistland is de Gesundes Kinzigtal opgezet voor het aanbieden van geïntegreerde zorg aan 31.000 verzekerden. Ook in Alaska, Groot Brittannië, Zweden en Nieuw Zeeland zijn er succesvolle voorbeelden. In Nederland zien we ook de eerste activiteiten ontstaan. Zo is de regio Ede-Gelderse Vallei gestart met Vallei Vitaal en Gezond en de Achterhoek met het project ‘8RHK Gezond’. Beide regio’s zijn gestart om gezamenlijk vanuit verschillende domeinen te kijken wat nodig is om de populatie in die regio’s gezonder te houden en de druk op de zorg te verlichten.

Welke financiële consequenties heeft deze transitie voor zorginstellingen?

Met domeinoverstijgend werken ontstaat er een verschuiving van financiële stromen. Je zet immers de gezondheid van de populatie centraal en niet het eigen belang. Dit kan betekenen dat er minder of andere zorg geleverd hoeft te worden door het ziekenhuis  en dat schuurt. Zorginstellingen staan voor keuzes die op korte termijn niet per se in het belang van de eigen instelling zijn. Dat maakt het lastig. Als zorginstelling wil je inzicht in de individuele risico’s. Maar ook antwoord op: Wat zijn de risico’s in deze nieuwe situatie? Wat is je risicoperceptie? Hoe ga je daarmee om? Wat is reëel? Wat is een hoog risico en wat zijn de beheersmaatregelen?

Daarnaast zijn kosten een grote uitdaging. Die gaan voor de baten en daar is financiering voor nodig. Een zorginstelling moet de kosten afbouwen en dat kost tijd. Middelen en zekerheid zijn ook belangrijke factoren. Een zorgverzekeraar bekostigt alleen als het leidt naar minder kosten op de lange termijn. Daar zit dus ook direct de koppeling met anders organiseren en anders monitoren.

Wat zijn de voordelen voor zorginstellingen?

Het kan de oplossing zijn voor alle deelsectoren de drie urgente problemen op van kosten, toenemende vraag en het capaciteitsprobleem. Zo heeft bijvoorbeeld het ziekenhuis te maken met arbeidskrapte en een enorm toenemende zorgvraag. Je wilt al die zorg niet in het ziekenhuis, want dat past simpelweg niet. Als je alleen het echt noodzakelijke deel ontvangt, kun je die bedienen met capaciteit en de beste faciliteiten. Ditzelfde geldt voor huisartsen, de GGZ en de ouderenzorg.

Welke deelsector loopt voorop in de transitie van nazorg naar preventie?

We zien bij de GGZ een versnelling van de transitie. Bij andere deelsectoren zijn ook initiatieven, maar die liggen meer op het niveau van optimaliseren en zijn nog binnen hetzelfde domein. Bij de GGZ zien we al meer initiatieven op basis van preventie. Het is bij de GGZ ook echt uit nood geboren. De druk is daar gigantisch en de financiële ruimte beperkt. Dat zorgt voor het ontstaan van klinische afbouw, initiatieven op E-Health, nieuwe contractvormen en sociale geestelijk gezondheidsvormen zoals een gym.

Welke rol speelt beleid hierbij?

We hebben in Nederland een systeem ingericht dat zorg beloont. Dit systeem werkt zo goed dat het zichzelf gevangen houdt. Daarom is het belangrijk dat in deze transitie niet alleen de zorgorganisatie meegaat, maar ook de systeemspelers. HealthKIC neemt lessen uit de regio’s mee op systeemniveau zodat de systeempartners kunnen zorgen dat ze geen tegenkracht zijn, maar juist tools creëren om verandering te versnellen. Partners zoals het ministerie van VWS en Menzis spelen hierbij een belangrijke rol.

Wat is de rol van Finance Ideas als partner bij dit project?

Finance Ideas draagt bij met kennis aan de financieringsvraagstukken en geeft inzicht in de kosten voor verschillende partijen. Wat hebben deze partijen nodig? Welke randvoorwaarden zijn er en hoe geven we hier invulling aan? Wat zijn de individuele risico’s? Hoe kun je de bekostiging daarop laten aansluiten? Finance Ideas heeft de kennis over verschillende vormen van bekostiging en financieringsvraagstukken en dit helpt om de impact duidelijk te maken. Het geeft handvatten in het gesprek wat wordt gevoerd met de verschillende deelnemers in de regio’s. Zo komen ook alle aspecten van deze transitie weer samen, want je hebt data nodig (monitoren) om een financiële vertaling te maken die laat zien hoe je je anders moet organiseren.

Wat willen jullie zorginstellingen nog meegeven?

Kijk omhoog en om je heen. Wat gebeurt er in je regio? Ga het gesprek aan met verschillende partijen en kijk daarbij breder dan alleen je eigen instelling en de bekende stakeholders. Waar is iedereen mee bezig vanuit het perspectief gezondheid? Werken vanuit gezondheid kun je niet alleen. Je hebt echt het veld om je heen nodig. De transitie betekent ook dat professionals op een andere manier moeten samenwerken en het vraagt bestuurders om dienend leiderschap te tonen. Wat hebben professionals nodig om goed samen te werken?

Verder is het belangrijk om de complexiteit te zien. Beschouw het niet als een enkelvoudige veranderopgave. Het is complex met meerdere lagen. Daar moet je als bestuurder aandacht voor hebben. Natuurlijk is het een gedragsverandering op alle lagen, ook die van de inwoners van een regio, maar zorginstellingen kunnen de trein wel alvast starten.

Meer weten over dit initiatief?

Heeft u een vraag over dit initiatief of over de kavelstrategie? Neem contact op met Pim Diepstraten of stel uw vraag via onderstaand formulier.

Meer over de uitdagingen zorg en welzijn?

Donderdagmiddag 15 september 2022 delen sprekers uit verschillende sectoren hun visie over energiearmoede, woningtekort, dakloosheid en gezondheid. Zo spreken ze over positieve gezondheid als basisprincipe om de zorg betaalbaar en toegankelijk te houden. Maar ook over feiten en slimme oplossingen voor energiearmoede, een andere kijk om het woningtekort tegen te gaan en wat er nodig is om eenzaamheid aan te pakken.

Nieuwe inzichten vanuit de wetenschap en ondernemerschap over ontwikkelingen en trends die impact hebben op uw werkveld. Een middagseminar voor iedereen met interesse en passie voor huurwoningen en zorgvastgoed. Bekijk hier het programma en de sprekers.