Stijging bouwvergunningen onvoldoende perspectief op meer nieuwbouw

In het tweede kwartaal is het voortschrijdend jaartotaal van de bouwvergunningen voor woningen en wooneenheden met 5,6% gestegen. Ook het aantal bouwvergunningen voor huurwoningen in opdracht van woningcorporaties is toegenomen. Het totale aandeel van de vergunningen van huurwoningen voor woningcorporaties is met 20,3% daardoor gelijk gebleven. Daar staat tegenover dat bij bouwers voor de markt het aantal vergunningen voor huurwoningen is gedaald. Een onbekend deel van deze vergunningen, verstrekt aan bouwers voor de markt, heeft betrekking op nieuwbouw van corporatiewoningen. Het is daarom onzeker of de gerealiseerde nieuwbouw van corporatiewoningen de komende jaren zal stijgen.

Stijgend aantal bouwvergunningen

In het tweede kwartaal van 2024 is het aantal verleende bouwvergunningen voor woningen en wooneenheden verder gestegen. Het dieptepunt was het derde kwartaal van 2023, toen slechts  11.331 bouwvergunningen werden verstrekt. Nadien is het kwartaaltotaal sterk toegenomen met een piek van 18.779 vergunningen in het tweede kwartaal. Het voortschrijdend jaartotaal neemt hierdoor ook toe, zij het met vertraging. Figuur 1 geeft het verloop van het voortschrijdend jaartotaal weer. Het vierde kwartaal van 2023 was een historisch dieptepunt met slechts 55.645 bouwvergunningen op jaarbasis. In het tweede kwartaal van 2024 is het aantal bouwvergunningen op jaarbasis uitgekomen op 61.605. Nog ruimschoots lager dan het niveau in het tweede kwartaal in 2021, maar de opgaande lijn is ingezet.

Figuur 1: Het totaal aantal woningen en wooneenheden waarvoor een bouwvergunning is verstrekt, voortschrijdend jaartotaal, 2018Q1 – 2024Q2 (Bron: CBS)

De stijging van het aantal verstrekte bouwvergunningen gaat gepaard met een daling van het aandeel huurwoningen in het totaal. Daar waar bij de daling van het totaal aantal bouwvergunningen het aandeel van de huurwoningen steeg, is nu het omgekeerde zichtbaar. Figuur 2 laat zien dat het aandeel huurwoningen is gedaald naar 47,9%, terwijl dit aandeel in het vorige kwartaal op jaarbasis nog 51,4% bedroeg. Deze ontwikkeling illustreert dat het aantal bouwvergunningen voor koopwoningen volatieler is dan het aantal vergunningen voor huurwoningen. Bij een neergaande ontwikkeling dalen vooral de vergunningen voor koopwoningen, bij een opgaande ontwikkeling is het omgekeerde het geval.

Figuur: 2: Het aandeel huurwoningen in het totaal aantal verstrekte bouwvergunningen, voortschrijdend jaartotaal, 2018Q1 – 2024Q2 (Bron: CBS)

Aantal bouwvergunningen voor woningcorporaties stabiliseert

Na een daling van de vergunningverlening aan woningcorporaties in het vorige kwartaal^[1], is er nu weer sprake van een stijging. Zoals uit figuur 3 blijkt, zijn in het tweede kwartaal 2024 op jaarbasis 12.382 bouwvergunningen verstrekt. Dit is een stijging van 6,1% ten opzichte van het voortschrijdend jaartotaal in het vorige kwartaal. Daarmee is een deel van de daling in het vorige kwartaal ongedaan gemaakt. Het jaartotaal is nog wel lager dan in het eerste kwartaal van 2024 en het vierde kwartaal van 2023. Het aantal bouwvergunningen dat verstrekt is aan woningcorproaties lijkt zich te stabiliseren. Daarmee is de gewenste verdere stijging nog niet in zicht.

Figuur 3: Aantal bouwvergunningen voor huurwoningen van woningcorporaties, voortschrijdend jaartotaal, 2018Q1 – 2024Q2 (Bron: CBS)

De stijging van de bouwvergunning voor woningcorporaties is in lijn met de stijging van het totaal aantal bouwvergunningen. Zoals blijkt uit figuur 4 is het aandeel van de vergunningen voor woningcorporaties daardoor nagenoeg gelijk gebleven. In het tweede kwartaal komt het aandeel van de corporatiesector in het voortschrijdend jaartotaal uit op 20,3%, terwijl dit aandeel in het vorige kwartaal 20,2% bedroeg. De daling van het aandeel van alle huurwoningen in het totaal (zie figuur 2) ligt voornamelijk bij de bouwers voor de markt. Als een verdere stijging van de bouwvergunningen met name op koopwoningen betrekking heeft, neemt het aandeel van de corporatiessector in het totaal mogelijk niet verder toe.

Figuur 4: Aandeel van de bouwvergunningen voor huurwoningen van woningcorporaties in het totaal aantal bouwvergunningen, voortschrijdend jaartotaal, 2018Q1 – 2024Q2 (Bron: CBS)

Onzeker vooruitzicht voor stijging nieuwbouw woningcorporaties

De verstrekte bouwvergunningen bieden geen basis voor de verwachting dat de gerealiseerde nieuwbouw van woningcorporaties in de huursector de komende jaren stijgt. Het aantal verstrekte bouwvergunningen aan woningcorporaties is weliswaar iets toegenomen. Daar staat tegenover dat het aantal bouwvergunningen voor huurwoningen, dat aan bouwers voor de markt is verstrekt, is afgenomen. Historisch gezien verwerven woningcorporaties gemiddeld circa twee derde van de nieuwbouw op basis van een eigen vergunning en circa een derde op basis van een vergunning van een bouwer voor de markt, zoals een projectontwikkelaar of een aannemer. De daling van het aantal bouwvergunningen voor huurwoningen bij bouwers voor de markt, heeft daarom betrekking op huurwoningen die bestemd zijn voor woningcorporaties. Dit maakt het onzeker of de gerealiseerde nieuwbouw van woningcorporaties de komende jaren toeneemt.

^{[1] Bij de Statistiek verleende bouwvergunningen voegt het CBS overheid en woningcorporaties samen. Omdat het aantal bouwvergunningen aan de overheid (met name gemeenten) zeer laag is, zijn de betreffende bouwvergunningen volledig aan woningcorporaties toegerekend.}