8 stappen voor het opstellen van uw ESG beleid

Maatschappelijk verantwoord beleggen is een belangrijk thema geworden voor pensioenfondsen. Stakeholders en toezichthouders verwachten dat er bij het beleggingsproces aandacht wordt besteed aan en gecommuniceerd wordt over Environmental, Social en Governance (ESG) factoren. Maar op welke wijze kan dit worden geïmplementeerd? In dit artikel beschrijven we de acht stappen ten aanzien van het opstellen van uw ESG beleid.

Stap 1: zet het bestuur in de lead

Het is allereerst raadzaam dat het belang en de waarde van ESG op bestuursniveau wordt vastgesteld. Op deze wijze wordt het draagvlak voor ESG binnen de organisatie geborgd en wordt tevens voorkomen dat externe partijen het beleid voor het pensioenfonds bepalen. Hierbij is het goed te beseffen dat het belang van ESG als gevolg van Nederlandse en Europese regelgeving (bijvoorbeeld: IORP II) en internationale (voorbeeld: klimaatakkoord van Parijs, PRI) en nationale afspraken (IMVB, Klimaatakkoord) verder zal gaan toenemen.

Stap 2: stel vast wat de sponsor en achterban van ESG vinden

De achterban van een pensioenfonds kan bestaan uit deelnemers met verschillende voorkeuren ten aanzien van financieel en immaterieel rendement (waaronder ESG impact). Derwall (2017) stelt dat deelnemers aan de hand van de twee genoemde rendementsbegrippen onderscheiden kunnen worden in de volgende drie categorieën:

• Value-driven (voorkeur voor immaterieel rendement).
• Return-driven (voorkeur voor financieel rendement).
• Impact-driven (voorkeur voor financieel én immaterieel rendement).

Het is van belang om de wensen en behoeften van de achterban in kaart te brengen. In het geval van een ondernemingspensioenfonds geldt dit ook voor de sponsor; het ESG beleid dient bij voorkeur met elkaar in lijn te liggen. Dit kan vervolgens haar weerslag krijgen in de investment beliefs.

Stap 3: veranker ESG in de investment beliefs en evalueer regelmatig

Het daadwerkelijk ‘verduurzamen’ van de beleggingsportefeuille begint bij het vastleggen van ESG in het beleggingsbeleid. Dit is noodzakelijk omdat ‘traditionele’ investment beliefs voornamelijk rekening houden met financiële rendementen en risico’s.

De twee belangrijkste redenen om ESG te verankeren in de investment beliefs zijn:

1. Uit de wetenschappelijke literatuur blijkt dat ESG factoren effect hebben op het risico-/rendementsprofiel van de beleggingsportefeuille.
2. De investment beliefs de waarden van de achterban dienen te weerspiegelen.

Stap 4: Stel prioriteiten en doelstellingen

Op basis van de ESG investment beliefs kunnen vervolgens concrete doelstellingen worden geformuleerd. Hierbij is het van belang dat vier aspecten in ogenschouw worden genomen:

• Selecteer doelstellingen die passen bij de overtuigingen van de achterban (zodat deelnemers zich herkennen in het ESG beleid).
• Selecteer een beperkt aantal doelstellingen (vanuit het oogpunt van efficiëntie in termen van tijd en kosten).
• Selecteer haalbare en meetbare doelstellingen (zodat de doelstellingen daadwerkelijk ‘belegbaar’ zijn en de voortgang te meten is).
• Selecteer (internationaal) erkende doelstellingen (zoals de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties).

Stap 5: verdiep je als organisatie in de gekozen doelstellingen

Vervolgens is het van belang om je als organisatie te verdiepen in de gekozen doelstellingen. Dit is enerzijds noodzakelijk om concrete subdoelen en voortgangsindicatoren te definiëren; anderzijds is dit van belang om derden (zoals de uitvoeringsorganisatie en vermogensbeheerders) duidelijke kaders mee te kunnen geven én hun activiteiten op het gebied van ESG te kunnen beoordelen.

Stap 6: kies passende instrumenten bij de strategie van het pensioenfonds en pas aan wanneer nodig

Er zijn verschillende instrumenten beschikbaar waarmee ESG kan worden geïmplementeerd in het beleggingsbeleid. Het is van belang om ESG te benaderen vanuit de wettelijke vereisten, het perspectief van risicomanagement en de specifieke strategie van het pensioenfonds; kies vervolgens instrumenten die hierop aansluiten. Finance Ideas onderscheidt de volgende ESG instrumenten:

• Negatieve screening (uitsluiten van beleggingstitels en/of -sectoren).
• Positieve screening (selecteren van best-in-class ESG of lage CO2 beleggingstitels binnen sectoren).
• ESG integratie (ESG factoren naast rendement en risico integraal opnemen in het beleggingsproces).
• Actief Aandeelhouderschap (Engagement met ondernemingen en stemmen).
• Impact beleggen (beleggen in een onderneming/project op basis van een specifiek doel zoals bijvoorbeeld Green Bonds).

Naast de instrumenten die het beleggingsbeleid direct raken is ook de inzet van instrumenten gericht op het beïnvloeden van andere spelers belangrijk. Dat kan onder meer door:

• Asset Manager selectie en monitoring.
• Communiceren over en bijdragen aan kennisontwikkelingen of discussie in het publieke debat of binnen de vermogensbeheer-sector.

Stap 7: Zet een goede governance, implementatie, monitoring en evaluatie structuur op en regel countervailing power

Voor succesvolle toepassing van het geformuleerde ESG beleid is het van belang dat het bestuur, de uitvoeringsorganisatie, vermogensbeheerders en overige dienstverleners op één lijn zitten. Hiertoe is het van belang dat het bestuur in de lead is en partijen selecteert (en blijvend monitort) die haar doelstellingen mede kunnen helpen verwezenlijken. Zorg voor voldoende in- of externe kennis om de partijen goed aan te kunnen sturen en te beoordelen.

Stap 8: Blijf op de hoogte van de (snel) veranderende standaarden in ESG en evalueer

De ontwikkelingen op het gebied van ESG beleggen gaan snel. De wetenschappelijke literatuur groeit sterk in omvang, kwaliteit en relevantie voor pensioenfondsen. Er worden in de praktijk continu nieuwe initiatieven ontplooid, zowel door pensioenfondsen als door dienstverleners. Om het ESG beleid actueel te houden en aan te laten sluiten op de meest recente inzichten vanuit de wetenschap en de beleggingspraktijk, is het noodzakelijk om ESG beleid structureel tegen het licht te houden.

Meer weten over de implementatie van ESG beleid?

Heeft u vragen over deze stappen of wilt u sparren met onze experts over de mogelijkheden voor uw situatie? Finance Ideas heeft een gespecialiseerd ESG team die uw bestuur, beleggingscommissie en/of bestuurbureau kan ondersteunen bij de implementatie van ESG in de beleggingsportefeuille. Neem contact op met ons team, zij denken graag met u mee.