Aandeel bouwvergunningen voor woningcorporaties verder gestegen

Er is nu twee jaar sprake van een aanhoudende afname van het aantal bouwvergunningen. Ook de laatste cijfers van het CBS over het vierde kwartaal van 2023 laten zien dat het aantal vergunningen blijft dalen. De bouwvergunningen voor woningcorporaties vormen een uitzondering op deze neergaande lijn. Deze laten juist een positieve trend zien en zijn ook in het vierde kwartaal verder toegenomen. Het aandeel van de bouwvergunningen voor huurwoningen van woningcorporaties ligt nu op 23,2%. Daarmee voorkomen woningcorporaties een verdere terugval van de woningbouw.

Komende jaren minder nieuwbouw door dalende bouwvergunningen

Het aantal woningen en wooneenheden waarvoor een bouwvergunning is verstrekt, is in december 2023 verder gedaald. Het jaartotaal is uitgekomen op 55.246 vergunningen. Om op een lager jaartotaal uit te komen, moeten we terug naar december 2017. Daarna is het aantal vergunningen voortdurend gestegen tot een niveau op jaarbasis van 76.876 in juni 2021. De daling waar we nu mee te maken hebben is na januari 2022 ingezet en sindsdien is er sprake van een aanhoudende afname van het totaal aantal bouwvergunningen.

Of nu het dieptepunt is bereikt, valt af te wachten. De vooruitzichten voor de nabije toekomst met het huidige renteniveau, zijn nog niet goed. Ook is de nieuwe Omgevingswet een onzekere factor die mogelijk tot vertraging in de verstrekking van bouwvergunningen kan leiden. Gemiddeld genomen vindt de oplevering van de woning twee jaar na de verstrekking van de bouwvergunning plaats. Dit impliceert dat de gerealiseerde nieuwbouw de komende jaren verder daalt met mogelijk een dieptepunt van 50 tot 60.000 woningen eind 2025. Hierbij is de woningbouw via transformatie nog niet meegenomen. De afgelopen jaren zijn circa 10.000 woningen via transformatie van bestaande gebouwen aan de voorraad toegevoegd.

Aantal bouwvergunningen voor woningcorporaties tegen de trend in

Opmerkelijk is dat de vergunningverlening aan woningcorporaties^[1] een tegengestelde trend laat zien. Zoals figuur 1 laat zien, is het aantal vergunningen voor een huurwoning vanaf het eerste kwartaal van 2023 toegenomen en dat heeft zich de rest van het jaar voortgezet.

Figuur 1: Aantal bouwvergunningen voor huurwoningen van woningcorporaties, voortschrijdend jaartotaal, 2018Q1 – 2023Q4 (Bron: CBS)

Het voortschrijdend jaartotaal was in het vierde kwartaal van 2023 maar liefst 41% hoger dan het vierde kwartaal van 2022. Mogelijk dat deze toename mede het gevolg is van de voorgenomen bouw van flexwoningen. De vergunningenstatistiek van het CBS biedt echter geen mogelijkheid om het onderscheid tussen ‘reguliere’ woningen en flexwoningen te maken.

Aandeel huurwoningen van de totale woningmarkt stijgt

Als het totale aantal verstrekte bouwvergunningen daalt en de vergunningen voor huurwoningen van woningcorporaties stijgt, dan neemt het aandeel van de huurwoningen van woningcorporaties in het totaal toe. In figuur 2 is het betreffende aandeel weergegeven.

Figuur 2: Aandeel van de bouwvergunningen voor huurwoningen van woningcorporaties in het totaal aantal bouwvergunningen, voortschrijdend jaartotaal, 2018Q1 – 2023Q4 (Bron: CBS)

In het vierde kwartaal van 2023 is het aandeel van de huurwoningen van woningcorporaties gestegen naar 23,2%. Het dieptepunt was het eerste kwartaal van 2018. Toen was het aandeel slechts 7,5%. De stijging van het aandeel heeft zich vooral voorgegaan vanaf het eerste kwartaal in 2023. De sterke stijging van het aandeel is het gecombineerde effect van een daling bij de andere opdrachtgevers en een stijgend aantal vergunningen bij woningcorporaties.

Nog geen voorspelling voor nieuwbouw van woningcorporaties

Dat het aantal bouwvergunningen voor huurwoningen van woningcorporaties is toegenomen, is nog onvoldoende om te concluderen dat ook de nieuwbouw van corporatiewoningen toeneemt. Historisch gezien realiseren woningcorporaties gemiddeld circa twee derde van de nieuwbouw op basis van een eigen vergunning. Circa één derde op basis van een vergunning van een projectontwikkelaar of een aannemer. Het valt niet uit te sluiten dat deze verhouding in 2023 veranderd is. De malaise bij de bouwvergunningen kan er toe leiden dat bouwers voor de markt minder huurwoningen voor woningcorporaties realiseren. Dit heeft een negatief effect op hun aandeel voor woningcorporaties. Anderzijds krijgen woningcorporaties meer huurwoningen aangeboden van projectontwikkelaars omdat beleggers minder afnemen. Het saldo van deze effecten is nog onbekend. Hoe dan ook vormt de stijging van de bouwvergunningen voor woningcorporaties een welkom lichtpuntje op de sombere woningbouwmarkt.

Heeft u vragen over dit artikel? Stel uw vraag via onderstaand formulier of neem contact op met Johan Conijn.

^{[1] Bij de Statistiek verleende bouwvergunningen voegt het CBS overheid en woningcorporaties samen. Omdat het aantal bouwvergunningen aan de overheid (met name gemeenten) zeer laag is.}