Financieel beleid: nu actualiseren? En hoe dan?

De afgelopen jaren is financiële sturing steeds vaker onderwerp van gesprek in de corporatiesector. In 2020 zijn de normen van de toezichthouder verruimd en steeds vaker wordt naar invulling gezocht van een praktische uitwerking van het begrip rentmeester. Door deze ontwikkelingen komt financieel beleid direct of indirect regelmatig terug op de MT- en RvC-agenda.

Vragen die wij bij veel corporaties tegenkomen zijn: moeten we de extra ruimte van de Aw/WSW-normen gebruiken, hoeveel dan en hoe bepalen we dat dan? Hoe nemen we de RvC daarin mee en hoeveel bijstuurmogelijkheden hebben we als we scherper aan de wind gaan zeilen? Hoe formuleren we beleid voor de ontwikkeling van ons eigen vermogen? Kunnen we een deel van het eigen vermogen inzetten en hoeveel dan en in welk tempo? En, hoe borgen we dat we volgende vermogen na laten voor de volkshuisvestelijke opgaven voor volgende generaties?

Tip: meer over het zoeken naar bijstuurmogelijkheden in het interview met Rochdale

Financieel beleid voor een effectief begrotingsproces

Met de aankomende begrotingsronde is het een goed moment om uzelf de vraag te stellen of uw financieel beleid nog actueel en passend is. Wij merken in de praktijk dat een actueel en gedragen financieel beleid de effectiviteit van het begrotingsproces verhoogt. Een passend financieel beleid geeft duidelijke financiële kaders voor de begroting. Het begrotingsproces moet gaan over de invulling van de volkshuisvestelijke opgave binnen de grenzen van de financiële kaders. Als in het begrotingsproces de financiële kaders ter discussie worden gesteld, dan is dat vaak een teken dat of het draagvlak ontbreekt of dat het financieel beleid aan een actualisatie toe is.

Financieel beleid is meer dan een normenkader

Onderstaande mindmap geeft de verschillende thema’s weer die behoren tot het financieel beleid. De thema’s die in het financieel beleid terugkomen zijn onder andere: financiële sturing, risicobereidheid, intern toetsingskader, scenario analyses en bijstuurmogelijkheden. Hanteert u buffers ten opzichte van de Aw/WSW-normen en zo ja, welke en voor welke perioden en waarom? Heeft u aanvullende interne normen voor bijvoorbeeld eigen vermogen en liquiditeiten? Een duidelijk en breed gedragen kader in een financieel beleidsplan voorkomt een discussie over financieel beleid in het begrotingsproces, bij een actualisatie van het portefeuilleplan en bij investeringsbeslissingen.

Waar staat het financieel beleid in de organisatie?

Het financieel beleidsplan is een strategisch kader dat op eenzelfde niveau staat als de portefeuillestrategie. Boven het financieel beleid en de portefeuillestrategie staat het ondernemingsplan die de kaders schetst voor de invulling van het financieel beleid en de portefeuillestrategie. Met de portefeuillestrategie wordt de strategische invulling gegeven aan het vastgoed, het financieel beleid geeft een strategisch kader voor de financiële sturing. Het financieel beleid vormt ook het kader voor de invulling van ‘goed rentmeesterschap’, waarmee u invulling geeft aan financiële continuïteit en daarmee het waarborgen van de mogelijkheid om zowel nu als in de toekomst uw volkshuisvestelijke ambities te kunnen realiseren.

Geen financieel beleid zonder draagvlak

Een belangrijk onderdeel bij het actualiseren van uw financieel beleid is draagvlak. Door de juiste vragen te stellen komt het gesprek op gang over bijvoorbeeld risicobereidheid, de effectiviteit en wenselijkheid om bij te sturen met huur- of onderhoudsbeleid en wat de volgende generatie nagelaten wordt. Hiermee ontstaat betrokkenheid en draagvlak voor de gekozen richting van het financieel beleid. Lees ook de ervaringen van Wonen Zuid! Ook zij benadrukt het belang van draagvlak binnen de organisatie om tot een breed gedragen financieel beleid te komen, waarin op het gebied van financiële sturing voldoende flexibiliteit voor de organisatie is verankerd.

Het vertrekpunt voor het financieel beleid

Het vertrekpunt voor het financieel beleid wordt gevormd door de verbinding en relatie te leggen en andere beleidsterreinen te bespreken. Vragen die dat gesprek in de praktijk goed op gang brengen zijn bijvoorbeeld: Wat is de doelstelling vanuit het ondernemingsplan? Welke doelstellingen heeft het financieel beleid? Is het portefeuilleplan volledig verwerkt in de MJB? (c.q. sluit de periode van het portefeuilleplan aan met de MJB?). Zo niet, waar zitten de verschillen?

Keuzes maken met scenarioanalyse en bijstuurmogelijkheden

Een vervolgstap is inzicht te verkrijgen in wat u financieel kan overkomen en hoe u financieel kunt bijsturen. Dit kunt u doen aan de hand van scenarioanalyses en het in kaart brengen van bijstuurmogelijkheden. Daarmee worden consequenties in beeld gebracht en keuzes inzichtelijk gemaakt wat financieel wel en niet past  binnen uw corporatie. Hiermee heeft u inzicht waarop u kunt en wilt bijsturen en waarop niet.

Het financieel beleid is gericht op het inzichtelijk maken van deze mogelijkheden en het maken van gezamenlijke keuzes. Vragen die hieraan bijdragen zijn bijvoorbeeld: Hoe zorgt u dat een duurzaam bedrijfsmodel wordt behouden? Wat is de rol van het eigen vermogen hierbij? Kiest u bijvoorbeeld voor een vluchtstrook op de financiële normen van de toezichthouder, of hanteert u eigen normen die gelijk zijn aan de normen van de toezichthouder? Of kiest u juist voor andere kengetallen dan de LtV, solvabiliteit of ICR? Worden er normen voor de grootte van de (operationele) kasstromen gehanteerd? Als de LtV 5% bijgestuurd moet worden, hoe doet u dat dan?

Een toetsingskader geeft duidelijkheid en herkenbaarheid

Het financieel beleid beslaat meerdere thema’s. Een van deze thema’s is het toetsingskader waarin de corporatie beschrijft op welke normen zij stuurt. Door het hanteren van het toetsingskader zorgt u voor duidelijkheid en herkenbaarheid voor de eigen organisatie en richting stakeholders. Uit ons onderzoek naar de interne normen die corporaties hanteren, blijkt dat al een groot gedeelte van de corporaties eigen normen heeft met enige marge ten opzichte van de Aw/WSW-normen. Maar ook het rentmeesterschap kan terugkomen in het interne toetsingskader. Denk hierbij aan normering op de ontwikkeling van het eigen vermogen of de ontwikkeling van de operationele kasstroom.

Wilt u ook stappen zetten met het financieel beleid?

Wilt u weten welke bijstuurmogelijkheden bij uw corporatie passen? Welke buffer u nodig heeft om binnen een veilige norm te blijven? Onze adviseurs helpen u graag met het opstellen van het financieel beleid en de financiële risicoanalyse. Samen draaien we aan de knoppen om de risico’s van verschillende economische situaties in kaart te brengen. Zo ziet u wat haalbaar is en of uw maatschappelijke ambities passen binnen de financiële spankracht van de corporatie. Bekijk hier onze mogelijkheden rondom financiële sturing. Direct even sparren met een collega over uw situatie? Neem vrijblijvend contact op met Jeroen Dungelmann.