Kredietwaardigheid van zorginstellingen licht verbeterd

De vier deelsectoren laten verschillende ontwikkelingen zien. In de ouderenzorg is de operationele marge gedaald maar is het resultaat gestegen. Dit wijst erop dat de resultaatverbetering toe te wijzen is aan een daling van de kapitaallasten. In de gehandicaptenzorg is de operationele marge gelijk gebleven maar is het resultaat juist licht gedaald. Bij de geestelijke gezondheidszorg en ziekenhuizen is de operationele marge juist gestegen. Het ziekteverzuim is in alle deelsectoren gedaald. Toch heeft dit nog niet geleid tot een daling van het aandeel personeel niet in loondienst. Dit zijn de belangrijkste conclusies uit de ZorgRating benchmark, een onderzoek waarbij bijna 800 zorginstellingen op zestien financiële en operationele variabelen zijn geanalyseerd. 

Ouderenzorg: resultaat stijgt, maar operationele marge daalt

De verpleging- en verzorgingssector laat op de meeste financiële ratio’s een verbetering zien ten opzichte van een jaar eerder. De solvabiliteit en de DSCR stijgen licht en komen uit op respectievelijk 42,1% en 1,66. Het gemiddelde resultaat maakt in 2023 een sprong naar 1,4%, terwijl dat in 2022 nog gemiddeld 1,1% was. De gemiddelde EBITDAR-marge daalde van 9,3% naar 9,1%. Dit wijst er op dat de resultaatverbetering wordt verklaard door een daling van de kapitaallasten (rente, afschrijvingen en huur). De gemiddelde net debt / EBITDA van de ouderenzorg blijft nul. Op het personele vlak valt op dat het ziekteverzuim een daling laat zien ten opzichte van 2022 (van gemiddeld 9,4% naar 8,9%). Het aandeel PNIL steeg in 2023 juist licht naar het hoogste niveau sinds vijf jaar (8,9%). Hoewel het aandeel zorgaanbieders in de VVT met een zwakke kredietwaardigheid gelijk blijft ten opzichte van 2022 (28%), is het aandeel zorgaanbieders met een sterke kredietwaardigheid toegenomen van 5% naar 11%.

GHZ-instellingen: kredietwaardigheid blijft gelijk

De kredietwaardigheid van de gehandicaptenzorg blijft stabiel. In 2022 had 23% van de instellingen een zwakke kredietwaardigheid. In 2023 heeft 22% een zwakke kredietwaardigheid. De financiële positie van deze deelsector blijft stabiel. Het gemiddelde resultaat daalt van 1,3% naar 1,2%. De gemiddelde EBITDAR-marge van 9,3% blijft gelijk ten opzichte van vorig jaar. De solvabiliteit in de gehandicaptenzorg is gedaald van 49,0% naar 46,6%. De daling van de solvabiliteit komt doordat de stijging van het balanstotaal groter is dan de stijging van het eigenvermogen. Het investeringsniveau in de sector lijkt wat achter te blijven, de boekwaarde/aanschafwaarde is een indicator van de ouderdom van de bestaande activa, deze is gedaald van 54% naar 52%. Op operationeel vlak valt op dat het aandeel PNIL in 2023 met 8,2% is gestabiliseerd ten opzichte van 2022. Het verzuim is voor de eerste keer in vijf jaar weer gedaald van 8,6% in 2022 naar gemiddeld 8,0% in 2023.

GGZ: operationele marge verbeterd, toename personeel niet in loondienst

Op financieel vlak laat de GGZ in 2023 gemiddeld genomen een verbetering zien. Dit zien we terug in een toename van de solvabiliteit (van 39,0% naar 40,4%) de DSCR (van 1,38 naar 1,43) en het resultaat (van 0,5% naar 1,1%). De toename van het resultaat wordt enerzijds veroorzaakt door een betere operationele marge. De gemiddelde EBITDAR-marge stijgt met 0,2%-punt naar 7,7% van de omzet. De andere helft van de resultaatverbetering is toe te wijzen aan een daling van de relatieve kapitaallasten. Dit is onder andere terug te zien in een verdere daling van de boekwaarde/aanschafwaarde ratio (een indicator van de ouderdom van de bestaande activa). Deze is gedaald van 45% naar 43%. Verder valt op dat de GGZ (ten opzichte van andere deelsectoren) een relatieve verslechtering laat zien van de operationele variabelen. Opvallend is de toename in aandeel personeel niet in loondienst (van 7,5% naar 7,8%), terwijl het ziekteverzuim juist gedaald is van 7,8% naar 7,3%. Ook ligt de vacaturegraad (uitstaande vacatures t.o.v. het gemiddeld aantal FTE) met 5,8% het hoogst van alle deelsectoren. Dit is een indicatie dat het voor instellingen lastig blijft om zorgpersoneel te werven.

Ziekenhuizen: percentage zwakke kredietwaardigheid daalt van 21% naar 16% 

Voor ziekenhuizen ontwikkelen de belangrijkste financiële ratio’s zich positief in 2023. Zo neemt de omzet toe en stijgt de EBITDAR-marge van 8,0% in 2022 naar 8,5% in 2023. Na jaren van dalende EBITDAR-marges is dit een zeer positieve ontwikkeling. De topklinische ziekenhuizen laten echter een andere trend zien, bij de topklinische ziekenhuizen is de EBITDAR-marge gedaald. De resultaatratio is licht gedaald van 1,3% naar 1,2%. Vanwege de hogere EBITDAR-marge laten ook de DSCR (van 2,1 naar 2,3) en net debt / EBITDA ratio (van 2,2 naar 1,6) een positieve ontwikkeling zien. Daarnaast stijgt ook de solvabiliteit, waardoor het gemiddelde ziekenhuis nu een solvabiliteit heeft van 35,7%. De investeringen in vastgoed lijken achter te blijven, want de gemiddelde boekwaarde/aanschafwaarde is gedaald van 47% naar 45%. Dit kan een indicator zijn van een verslechtering van de kwaliteit van het vastgoed en dat investeringen zijn uitgesteld. Een mogelijke verklaring voor de betere financiële resultaten in 2023 ten opzichte van 2022 is de daling van het ziekteverzuim. Nadat het ziekteverzuim de laatste jaren steeg tot 7,1% in 2022 is dit in 2023 gedaald tot 6,4%. Het aandeel PNIL is echter wel gestegen van 4,9% in 2022 naar 5,5% in 2023. Als gevolg van bovenstaande ontwikkelingen heeft 16% van de ziekenhuizen een zwakke kredietwaardigheid, ten opzichte van 21% vorig jaar. 

Over ZorgRating

De uitgebreide resultaten van de vier deelsectoren zijn terug te vinden in de volledige benchmark. Hierin is per deelsector de spreiding van de ratings en de ZR-matrix weergegeven. Door zestien financiële en operationele ratio’s te berekenen en te wegen tot een individuele ZorgRating is het mogelijk zorginstellingen over de afgelopen vijf jaar met elkaar te vergelijken. De ZorgRating benchmark is voor de veertiende keer uitgevoerd door Finance Ideas.