Renteverhogingen ondanks onrust in financiële sector

Belangrijkste ontwikkelingen op een rij

• Daling van de inflatie in Eurozone en VS zet door, Nederlandse inflatie stijgt licht
• De ECB verhoogt de depositorente in maart 2023 met 0,50 procentpunt naar 3,00% ondanks onrust in de financiële sector
• 10-jaars EUR marktrente bedraagt 2,90% en is volatiel geweest in de afgelopen maanden
• De Fed voert renteverhoging van 0,25 procentpunt door naar bandbreedte van 4,75% tot 5,00%
• Aandelenbeurzen erg volatiel door onrust in de markt vanwege omvallen van aantal banken

Inflatie blijft dalen in Eurozone en VS, lichte stijging in Nederland

De inflatie in Nederland komt uit op 8,9% in februari 2023. Een lichte stijging ten opzichte van januari, met name omdat kleding en voeding duurder worden. De kerninflatie (exclusief voedsel en energie) steeg naar 7,7% in februari. In februari kwam de inflatie in de Eurozone uit op 8,5%, een verdere daling ten opzichte van het recordniveau van 10,6% in oktober. De kerninflatie steeg wel van 5,3% in januari naar 5,6% in februari. De meest recente ECB-prognoses gaan uit van een inflatie van 5,3% voor 2023, 2,9% voor 2024 en 2,1% voor 2025. In de Verenigde Staten daalde de inflatie in februari naar 5,3%.

Bron: Eurostat

Opnieuw renteverhoging door ECB ondanks onrust in de financiële sector

De ECB heeft aangegeven dat de inflatie naar verwachting te lang en te hoog blijft en kiest voor een verhoging van de beleidsrente van 0,50 procentpunt. Hierdoor bedraagt de depositorente nu 3,00% ten opzichte van -0,50%, na vijf eerdere grote verhogingen sinds juli 2022. De renteverhoging was nog onzeker vanwege de recente onrust op de financiële markten na het omvallen van een aantal banken.

Oorzaak van het omvallen van de Silicon Valley Bank

Silicon Valley Bank was de grootste bank van de banken die in de Verenigde Staten in de problemen kwam. Het probleem van Silicon Valley Bank werd veroorzaakt door de (bedrijfs)deposito’s die de bank ophaalde. Deze werden geïnvesteerd in overheidsobligaties die fors minder waard werden door de stijgende rente. Dit leidde tot een forse verlaging van het eigen vermogen van de bank, waarna een bankrun tot liquiditeitsproblemen leidde. Dit veroorzaakte onrust in de financiële sector in bredere zin en liquiditeitsproblemen voor andere banken met een zwakkere uitgangspositie, met onder andere de overname van Credit Suisse door UBS als gevolg.

Spanningsveld voor de ECB

Deze recente ontwikkelingen maken het spanningsveld zichtbaar waar de ECB mee te maken heeft. Aan de ene kant het afremmen van de inflatie door middel van renteverhogingen en aan de andere kant het draaiende houden van de economie en het voorkomen van liquiditeitstekorten in het financiële systeem via een lage beleidsrente. De ECB besloot echter met een zeer grote meerderheid tot deze renteverhoging en houdt vast aan de doelstelling om inflatie terug te brengen naar 2% op middellange termijn. De markt verwacht slechts beperkte renteverhogingen voor de toekomst, gezien de verwachte piek in de beleidsrente van 3,1%. ECB houdt daarnaast vast aan het verkleinen van haar balans met € 15 mld. per maand, tot eind juni 2023. Het daaropvolgende tempo wordt gaandeweg bepaald.

20-jaars rente lager dan 10-jaars

In Europa steeg de langdurige rente licht na de aankondiging van de renteverhoging naar 2,90% voor de 10-jaars EUR IRS. Deze stijging volgt op een daling in de 10-jaars EUR IRS in februari van bijna 50 basispunten. Verder is het opvallend dat de rentecurve inverse blijft; zo ligt de 20-jaars EUR IRS op een lager niveau dan de 10-jaars EUR IRS.

Laatste update 22/3/2023, Bron: Refinitiv Eikon

Fed zet strijd tegen inflatie door en verhoogt rente wederom in maart

De Fed heeft de basisrente wederom met 0,25 procentpunt verhoogd. Dit was in lijn met de verwachting in de markt, al was hier onder analisten ook verdeeldheid vanwege de recente onrust bij banken. De depositorente bedraagt nu 4,75-5,00% ten opzichte van 0,00-0,25% in begin 2022. De bestuurders van de Fed verwachten dat er dit jaar nog één renteverhoging volgt en dat de beleidsrente in 2024 weer zal dalen.

Effecten op staatsobligaties en aandelen

Veranderingen in de rente vanuit de centrale bank en de recente bankenonrust hebben ook effect op de koersen van staatsobligaties en aandelenbeurzen. De rente voor 10-jaars staatsobligaties nam licht af. De aandelenbeurzen zijn in maart 2023 met circa 5% gedaald. Vanwege een forse stijging van de aandelenmarkten eerder in 2023 hebben de beurzen nog steeds een positief rendement in 2023.

 Laatste update 22/3/2023, Bron: Refinitiv Eikon

Wat betekent dit allemaal voor u?

De volatiele rentestanden brengen een grotere onzekerheid met zich mee voor meerjarenplannen en businesscases. Langere tijd zijn we gewend geraakt aan lage renteniveaus. De recente ontwikkelingen geven echter aan dat het belangrijk blijft om rekening te houden met een voldoende hoge onzekerheidsmarge in de rente bij de doorrekening van businesscases. Verder is dit een goed moment voor zorginstellingen om het gebruik van rentederivaten te overwegen. Daarnaast kan de recente onrust bij banken zorgen voor een meer conservatieve benadering door financiers. Dit kan het uitdagender maken voor zorginstellingen om hun investeringen te financieren.

Sparren over uw situatie?

Heeft u behoefte om te bespreken wat dit voor uw zorginstelling betekent? Neem contact op met Maarten van den Broek of stel uw vraag via onderstaand contactformulier. Uiteraard kunnen wij ook met het bredere investerings- en financieringsproces meekijken.