Capaciteit langdurige zorg de komende jaren steeds groter knelpunt

De zorgvraag zal naar verwachting de komende jaren steeds verder toenemen. In 2040 verwacht men dat het aantal Wlz-cliënten met ruim 89% is toegenomen. Deze toename leidt tot langere wachtlijsten in de langdurige zorg. In 2020 is derhalve door minister De Jonge met veldpartijen ZN, ActiZ, CIZ, NZa, Zorginstituut en de Taskforce Wonen en Zorg het actieprogramma ‘capaciteit en wachtlijsten verpleeghuizen’ gestart. Het doel van dit programma is het ontwikkelen en uitvoeren van plannen en activiteiten om aan de vraag van verpleegzorg te kunnen voldoen.

Een belangrijk onderdeel hiervan betrof het opstellen van regioplannen door de zorgkantoren waarin vooruit wordt gekeken naar de situatie in de regio in de komende jaren. In dit artikel zetten wij de belangrijkste bevindingen van deze plannen voor u op een rij.

Landelijk tekort aan Wlz-zorgaanbod verwacht

Naast de toename van de zorgvraag hebben cliënten in hogere mate een zwaardere zorgindicatie. Dit wordt met name veroorzaakt door een toename van de zorgprofielen VV5 en VV6. Daarnaast is de trend van de afgelopen jaren om langer thuis te blijven wonen in toenemende mate zichtbaar. Dit heeft geleid tot een toename van de geleverde zorg in de eigen woonomgeving. Deze trends leiden er onder andere toe dat er in 2040 ruim 120.000 extra cliënten van verpleegzorg voorzien dienen te worden, zowel thuis, in het verpleeghuis als in tussenvoorzieningen. Op regionaal niveau leidt deze toename in de vraag tot een hogere investeringsbehoefte en hogere zorgkosten.

Zorgaanbod voor specifieke doelgroepen per regio goed in beeld

In de meeste zorgkantoorregio’s is een toename waarneembaar van het aantal mensen met een psychogeriatrische aandoening en onbegrepen gedrag. Daarnaast neemt over de gehele linie ook het aantal ouderen met GGZ-problematiek toe en zijn er steeds meer ouderen met een niet-westerse migratieachtergrond. Het doel van alle zorgkantoorregio’s is om het zorgaanbod zo zorgvuldig mogelijk aan te laten sluiten bij de wensen van deze doelgroepen. In enkele zorgkantoorregio’s gebeurt dit onder andere door samenwerkingsverbanden met de gemeenten. De mate van samenwerking wisselt echter sterk tussen de verschillende zorgkantoorregio’s. In sommige gevallen beperkt de samenwerking zich tot afspraken die zijn gericht op het sociale domein (Wmo), waar in andere regio’s de samenwerking rond wonen, zorg en ondersteuning een steevast agendapunt is.

Het onderzoek van Finance Ideas en SiRM over de gemeentelijke woonvisies gaat dieper in op de rol van de gemeenten en de samenwerking tussen belanghebbende partijen. Samenwerking tussen alle belanghebbenden is noodzakelijk om tot gerichte oplossingen te komen. De gemeente speelt hierbij een cruciale rol, maar zorgaanbieders moeten ook hun stem laten horen.  

Geen concrete invulling capaciteitsvraagstuk zorgkantoorregio’s

In diverse regio’s zijn visies en strategieën met betrekking tot het capaciteitsvraagstuk opgesteld. De genoemde oplossingsrichtingen variëren van meer zorg buiten het verpleeghuis (VPT of MPT), het efficiënter inrichten van de keten, het bouwen van meer verpleeghuisplaatsen of het inzetten van nieuwe technologie. Er is echter nog geen regio met een concrete uitvoeringsagenda. Hiervoor is structureel overleg tussen gemeenten, woningcorporaties en zorgaanbieders noodzakelijk.

Leestip: Bekijk het artikel over de rol van zorginstellingen bij het opstellen van de woonvisie.

Toename vraag langdurige zorg leidt tot hoge investeringskosten zorgaanbieders

De zorgkantoren verwachten in 2025 dat er 25.000 extra Wlz-cliënten zullen zijn. Dit leidt tot ruim € 4,8 miljard aan investeringskosten in zorgvastgoed op het moment dat deze extra vraag volledig wordt ingevuld met intramuraal zorgvastgoed. Een onrealistische opgave die niet samen gaat met de verantwoordelijkheid om de zorg betaalbaar te houden. Alternatieven zijn nodig om de zorg toegankelijk te houden. Zorgaanbod in de eigen woonomgeving (inclusief tussenvoorzieningen) en technologische innovaties moeten met passende financiering verder versneld worden om in de toekomstige zorgvraag te kunnen blijven voorzien.  

Stappen zetten in uw gemeente?

Het passend huisvesten van onze ouderen is een veelomvattend en complex vraagstuk. De op zichzelf al ingewikkelde zorgmarkt en woningmarkt komen op lokaal niveau bij elkaar. Gemeenten spelen een belangrijke rol, want zij overzien het speelveld en beschikken over instrumenten om dit te sturen. Waar kan uw gemeente beginnen? Lees hier meer over het opstellen van de woonvisie.

Hoe actief is uw gemeente op het thema wonen en zorg?

Weet u wat de visie van uw gemeente is op het thema wonen en zorg? Om dit inzichtelijk te maken, hebben we samen met SiRM de benchmark gemeentelijke woonvisie ontwikkeld. In deze benchmark laten we zien hoe diep gemeenten ingaan op onderwerpen zoals thuis wonen, doorstromen, mantelzorg, innovatie en eenzaamheid.

Wordt het onderwerp alleen benoemd, of formuleert de gemeente ook concrete acties? Vraag hier de benchmark van uw gemeente aan.