Pensioenfonds Detailhandel over de uitdagingen van impactbeleggen

Impactbeleggen: het blijft een lastig te doorgronden onderwerp. Toch moeten we ermee aan de slag. Hoe zorg je als pensioenfonds nu voor ‘echte’ impact? Welke ambities heb je? Hoeveel van het vermogen alloceer je naar deze beleggingscategorie? Hoe ga je om met het potentiële reputatierisico dat hieraan verbonden zit? Pensioenfonds Detailhandel heeft haar ambities in de praktijk gebracht. In een gesprek met Louise Kranenburg, manager verantwoord beleggen bij Pensioenfonds Detailhandel, deelt ze haar ervaringen.

Wat was de aanleiding om met het thema ‘impact’ aan de slag te gaan?

Het bestuur wilde een ambitieus maatschappelijk verantwoord beleggen-beleid opstellen. De eerste stap daarbij is vastleggen wat verantwoord beleggen betekent voor het pensioenfonds en wat de ambities zijn. Vaak gaat een groot deel van dat gesprek over wat je niet wilt doen. Het bestuur wilde juist ook spreken over wat we wel willendoen: hoe kan het pensioenfonds positief bijdragen?

Wat bedoel je met ‘wat je niet wilt doen’?

Je kunt je portefeuille op verschillende manieren ‘verantwoord’ maken. In veel gevallen doet het niet zoveel voor de reële economie. Door bijvoorbeeld minder slechte beleggingen toe te voegen, maak je geen impact op de echte wereld. Wij hebben daarom als doelstelling toegevoegd om concrete impact te maken. Het is voor ons belangrijk om een positieve bijdrage te leveren die tastbaar is en écht iets toevoegt in de reële economie. Impactbeleggen waarbij we ook daadwerkelijk verschil maken.

Met welke kaders of uitganspunten start je dan?

Onze doelstelling is om met 1% van de portefeuille impact te maken. Daarbij is impact voor ons: impact die meetbaar en intentioneel is en past bij thema’s die gekoppeld zijn aan de Sustainable Development Goals. Met die uitganspunten zijn we onze zoektocht gestart. Qua uitvoering hebben we voor de categorie private debt gekozen. Voornamelijk omdat we daar al ervaring in hebben. Dat maakt het voor ons makkelijker om beleggingen te selecteren en te monitoren, waardoor je het risico verkleint.

Hoe is die 1% tot stand gekomen?

We hebben gekeken naar wat haalbaar is binnen onze strategische asset allocatie in combinatie met wat we verwachten nodig te hebben om ook daadwerkelijk impact te realiseren. Pensioenfonds Detailhandel heeft een portefeuille van circa dertig miljard euro, dus als je daarvan 1% alloceert, heb je een bedrag dat groot genoeg is om ook daadwerkelijk impact te maken. We hebben dat verdeeld in drie keer honderd miljoen euro voor drie verschillende fondsmanagers.

En de keuze voor private debt versus private equity?

Vanuit onze beleggingsovertuigingen is private equity niet de meest logische keuze. Wij hadden al ervaring in private debt. Dat waren doorslaggevende factoren. Het hangt dus deels af van wat je al in je portefeuille hebt. Ook hangt het af van hoe je georganiseerd bent en/of hoe je de governance kan inrichten voor impactbeleggingen.

Sommige pensioenfondsen hebben al private equity posities die ze richting impactbeleggen kunnen verschuiven. Dat kan soms lastig zijn. Als je al een beleggingscategorie in de portefeuille hebt, met opgestelde beleggingsrichtlijnen, werken die niet altijd voor impactbeleggen. Zo ontbreekt bijvoorbeeld vaak een track-record, een vereiste in de beleggingsrichtlijnen. Ik snap dan ook dat er vaak wordt gezegd dat het moeilijk is om impactbeleggingen te vinden. Zeker als je daarin vooraf ook hebt vastgelegd welke impact je precies wilt maken op specifieke kpi’s. Ik begrijp de aanvliegroute. Als je wel iets vindt, heb je immers precies de impact die je wilt. Het grote nadeel is alleen dat het niet altijd te vinden is in de markt.

Hoe ga je om met de risico’s van impactbeleggen?

Beleggingsbeslissingen wil je op een goede manier nemen. Het proces en de strategie moeten kloppen en je voert gedegen due diligence uit. Onze ervaring in private debt was vanuit risico-oogpunt de belangrijkste reden om voor die categorie te kiezen. Daardoor kun je focussen op het maken van impact en beleggingen kiezen die echt iets bijdragen.

In ons geval heeft de categorie waar we de allocatie uit putten een vergelijkbaar risico met de impactbeleggingen. Dat maakt ook dat het risico een minder belangrijk struikelblok is. Uiteraard heeft impactbeleggen risico’s, maar je wilt impact maken dus je moet je openstellen voor risico’s van onder andere minder ervaren managers.

En hoe zijn jullie omgegaan met het risico’s van first time managers?

We hebben drie managers geselecteerd met bewezen ervaring. Die ervaring lag wel op verschillende vlakken. In opkomende markten hebben we een manager geselecteerd met jarenlange ervaring in het opzetten van op-maat-gemaakte impactfondsen voor klanten. Impact zit echt in hun DNA. Voor de Europese manager geldt dat zij een jarenlang trackrecord hebben in private debt, maar impact relatief nieuwer is. Door bij te dragen aan hun impactpropositie brengen wij deze partij ook verder. De Nederlandse manager heeft een heel solide impactkader en bewezen resultaten, maar het type belegging is wel iets risicovoller. De investeringen die we via de manager dichtbij huis doen, doe je minder snel bij emerging markets. Daar wil je iemand met een jarenlang trackrecord, een goede infrastructuur om de leningen uit te geven, een lager risicoprofiel voor die leningen, en iemand met aanwezigheid in die landen.

Is de link met Nederland daarin voor jullie belangrijk?

Voor ons bestuur was het een harde eis dat de managers Nederlandse aanwezigheid hadden. We vinden het belangrijk dat de managers de Nederlandse context goed begrijpen. Ook de vereisten op het gebied van duurzaamheid en impact en de ontwikkelingen rondom het Nederlandse pensioenstelsel. Daarom ook de eis voor een partij die echt begrijpt wat we willen.

Hoe ga je om met de koudwatervrees van impactbeleggen?

Impactbeleggen doe je met een claim dat je daadwerkelijk impact gaat maken. Maar stel dat de impact tegenvalt? Dan heb je iets beloofd dat je niet waar hebt gemaakt. Ik vind het dus logisch dat veel pensioenfondsen koudwatervrees krijgen. Met andere beleggingen is dat toch anders. Het financiële risico heb je altijd, maar bij impactbeleggen is het reputatierisico hoger.

Het is dus goed dat pensioenfondsen zich hier bewust van zijn, maar natuurlijk geen reden om het niet te doen. Bij Pensioenfonds Detailhandel proberen we het eerlijke verhaal te vertellen, zodat we niet teveel beloven. We claimen niet dat we de wereld gaan redden, maar zeggen wel dat we bij willen dragen aan oplossingen voor maatschappelijke problemen. Je wilt een grote broek aantrekken, maar zelf ook geen gouden bergen beloven.

Gebeurt er genoeg qua impactbeleggen in de sector?

Dat is lastig te beantwoorden. Je ziet mooie aankondigingen bij de start van impactfondsen en de resultaten worden in jaarverslagen gerapporteerd. Om de echte impact te achterhalen van impactbeleggingen moet je toch dieper in de cijfers duiken. Die resultaten zijn ook niet altijd goed te vergelijken, dus dat maakt het lastig. Ik zie wel dat er genoeg effort in het onderwerp wordt gestoken. Of het vervolgens genoeg impact genereert, is lastig te zeggen. Dat geldt natuurlijk ook voor onze impactbeleggingen. Wat gebeurt er nu daadwerkelijk met elke euro die je erin stopt? Er zijn honderden mooie raamwerken, maar de daadwerkelijke impact blijft moeilijk zichtbaar. ‘Hitting the target, but missing the point’ is daarbij een risico. Teveel sturen op data in plaats van op de echte impact.

Welke eyeopeners hebben jullie gehad tijdens het selectietraject?

Voor mij was de belangrijkste eyeopener dat je als pensioenfonds prima kunt impactbeleggen als je zelf niet veel capaciteit in huis hebt. Wij hebben experts aangetrokken voor dit proces, waaronder jullie. Finance Ideas ondersteunt ons met het engagen van impactmanagers, het uitvoeren van due diligence en monitoren van de managers en rapporteren over de resultaten. Het voordeel is dat je die expertise makkelijk kunt op- en afschalen. Bijvoorbeeld op moment dat je een selectietraject voor impactbeleggingen ingaat. Dat doe je als pensioenfonds niet doorlopend, maar je gaat erna wel een langer commitment aan. Dat is een goed moment om externe expertise in te huren die de markt én de pensioenfondsen goed begrijpt en kent.  

Welke tips wil je andere pensioenfondsen meegeven?

Kies onderwerpen of thema’s die goed bij jezelf of je deelnemers passen. Veel fondsen hebben die thema’s al vastgesteld in hun MVB-beleid. Het is logisch om de impactbeleggingen daarbij aan te laten sluiten. Kijk daarbij ook naar beleggingscategorieën waar je als organisatie ervaring in hebt om zo de risico’s te verkleinen. Maar schaaf misschien aan de te stringente vereisten voor die beleggingscategorie. En blijf betrokken, ook na het selectieproces. Zo houd je een goed gemanaged fonds. Impact is niet een eenduidig begrip en dat zal het ook nooit worden.

Heb je vragen over impactbeleggen?

Heb je een vraag over impactbeleggen? Of wil je sparren over je ESG beleid? Neem contact op met Vincent van Bijleveld of stel je vraag via onderstaand formulier. Samen met het team denkt hij graag mee en ondersteunt het bestuur, beleggingscommissie en/of bestuursbureau bij de implementatie van ESG in de beleggingsportefeuille.