Dagverslag Finance Ideas Talks 2023 – Samenwerking essentieel bij woonzorgvastgoed

Op 5 oktober 2023 vond alweer de zesde editie van Finance Ideas Talks plaats. Dit jaar vormde het prachtige theater van Bibliotheek Neude, gelegen in het hartje van Utrecht, het decor. Een nieuwe locatie waar 160 geïnteresseerden samen kwamen om te luisteren, de dialoog te voeren en elkaar te inspireren over het thema Wonen en zorg.

Samenwerking is de oplossing binnen het thema Wonen en Zorg

De aftrap van Finance Ideas Talks kwam dit jaar van Michiel Majoor, senior adviseur bij Finance Ideas, gespecialiseerd in Wonen en zorg. Hij had een duidelijke oproep aan de deelnemers: neem de lessen en take-aways van vandaag mee en probeer ze toe te passen in de dagelijkse praktijk van je organisatie.

Dagvoorzitter Jeroen Smit nam het publiek mee in de actualiteit. Met de stelling ‘meer geld naar de zorg of minder patiënten’ werd gelijk het spanningsveld rondom het onderwerp blootgelegd. De ernst van goede samenwerking en het combineren van krachten binnen het thema was de rode draad in het verhaal van de sprekers. Zo kwam het belang van goede samenwerking in de zoektocht naar een alternatief bejaardentehuis aan bod. Maar ook het feit dat een belegging in Wonen en zorg wél degelijk interessant is voor pensioenfondsen door de combinatie van rendement en ‘Warm-glow’ die het oplevert. Tot slot was er een speciale gast aanwezig, ‘GERT’, een Age Simulation Suit. Max van Son en Geertjan Vrolijk, de dragers van het pak, lichtte toe dat het pak is ontwikkeld om te helpen in de besluitvorming van projecten waarbij ouderen de doelgroep zijn.

Woningen bouwen om de samenleving te verbouwen- Hans Adriani

Hans Adriani, de eerste spreker en bestuurlijk aanjager Wonen Welzijn Zorg voor ouderen, belicht de uitdagingen voor Wonen en zorg vanuit een woningmarktperspectief. Als bestuurlijk aanjager zet hij zich samen met een team van adviseurs en honderd woningcorporatiebestuurders, zorgbestuurders en wethouders in om meer te doen op het thema Wonen en zorg.

Woonzorgopgave kent grote regionale verschillen

De woonzorgopgave is groot. 290.000 van de 900.000 woningen vanuit de Nationale Woon- en Bouwagenda moeten bijdragen aan de woonzorgopgave. Dit komt neer op bijna een derde van de nieuwbouw, waarbij er grote regionale verschillen zijn. Zo is de opgave het grootst in Limburg, waar 77% van de nieuwbouw geschikt moet zijn voor ouderen. Deze grote opgave is gedreven door de toenemende vergrijzing en het gestagneerde aantal plekken in de verpleeghuiszorg.

Oplossing woningnood in woonvormen en leefomgeving

Volgens Hans is de woonzorgopgave mede een arbeidsmarkt-vraagstuk, waarbij de oplossing zit in wonen. Hierbij is de oplossing tweedelig. Enerzijds moeten we onze huidige manier van wonen opnieuw inrichten door nieuwe woonvormen te creëren. Anderzijds moeten we onze leefomgeving aanpassen, wat ook wat vraagt van de gemeenschap. De huidige wooninfrastructuur is niet ingericht op ontmoeting en een mengvorm van verschillende woonvormen, de zogeheten ‘Magic mix’ is nodig. Hans zette dit punt kracht bij door voorbeelden te noemen van goed werkende bestaande initiatieven zoals Liv-inn in Hilversum en Zuiderschans in Den Bosch. Tot slot benadrukte Hans dat de sector niet alleen staat voor deze opgave en dat er genoeg loketten zijn die kunnen en willen helpen met hun kennis en expertise.

Onderzoeksagenda voor noodzakelijke vastgoedtransformatie – Marja Elsinga

Marja Elsinga, hoogleraar Housing Instituions & Governance, Bouwkunde aan de TU Delft, nam ons mee in de onderzoeksagenda rondom Wonen en zorg. Bij de totstandkoming van deze onderzoeksagenda komen vragen aan bod zoals ‘wat kunnen onderzoekers doen?’ en ‘wie moet welke rol spelen?’. Marja begon met een persoonlijk verhaal, waaruit bleek dat de oude dag van een geliefde organiseren een stroef en bureaucratisch proces kan zijn.

Nederland opgedeeld in expertises

Dit bureaucratische proces is toe te schrijven aan de manier waarop Nederland is georganiseerd, namelijk een opdeling in allemaal verschillende expertises en disciplines. Door deze opdeling wordt bij problemen vaak naar elkaar gewezen, terwijl ontmoeting, ook voor wetenschappers, juist waardevol kan zijn.

Wat kunnen we van de theorie leren?

Hoe versimpelen we deze complexe systemen? Theorie suggereert dat we eerst naar de onderliggende waarde van een waardige oude dag moeten kijken. In ander woorden: waar hebben ouderen behoefte aan? Hulp en zorg zijn daarin behoeften van ouderen die de gebouwde omgeving kan faciliteren. Hiervoor is wel verbinding nodig tussen de verschillende disciplines, ook wel transdisciplinair samenwerken genoemd. Over wetenschappelijke disciplines heen samenwerken en de praktijk daarin meenemen is cruciaal voor een waardige toekomst achter de geraniums.

Beleggen in Wonen en zorg – Daan Tettero,

Als laatste spreker voor de pauze betrad Daan Tettero, fundmanager healthcare bij Achmea Real Estate, het podium. Als fondsbeheerder van het Achmea Dutch Healthcare Property fund investeert hij voor institutionele beleggers in de zorgvastgoedmarkt. De uitdaging hierin is het behalen van een duurzaam rendement – zowel financieel als maatschappelijk.

Wat moet je bouwen?

Het belegginsvolume van zorgvastgoed ligt al enkele jaren rond de één miljard. Daan daagt zichzelf en de zaal uit door de vraag te stellen “hoe krijgen we dit naar 5 miljard?”. Het gaat hierbij onder andere om meer bewustwording van de woonzorgopgave. Zo kan de bouw van 450.000 zorggeschikte woningen 100.000 zorgmedewerkers en 150.000 mantelzorgers ‘besparen’. Dit vraagt om woonconcepten met een mix van vragers en dragers. Een schoolvoorbeeld hiervan is Makroon in Amsterdam, waarbij de bewoners zelf zorgen voor de creatie van de Magic mix.

S(ocial) in ESG onderbelicht

Er moet meer gedaan worden aan de S in ESG. Deze S blijkt echter moeilijk meetbaar voor beleggers, omdat er uiteenlopende methodieken zijn die verschillende scores geven. Een oplossing kan zijn om de woondeals en regionale routekaarten te gebruiken om de S zelf meetbaar te maken. Als dit lukt kan er makkelijker gekeken worden naar wat indicatoren opleveren, wat uiteindelijk tot een lager risico kan leiden voor pensioenfondsen die in zorgvastgoed beleggen.

Tip: Lees meer over dit onderwerp in het artikel: Welke voordelen geeft ESG-reporting uw corporatie?

Wonen en zorg door de bril van de zorg – Frido Kraanen

Na de pauze was het de beurt aan Frido Kraanen, lid Raad van Bestuur van Omring. Omring is een zorginstelling met haar wortels in West-Friesland, de kop van Noord-Holland en Texel. De vergrijzing leidt tot meer druk op de zorg. Om ‘langer thuis wonen’ goed te organiseren, moeten er voldoende geschikte (en liefst geclusterde) woningen voor ouderen zijn. Dit is nu meer dan ooit een cruciale randvoorwaarde die vraagt om een regionale aanpak.

Hoe werk je regionaal effectief samen?

Omring is onderdeel van het West-Friese woonzorgpact, een tafel waaraan woningcorporaties, een zorg- en welzijnsorganisatie, zeven gemeenten en VGZ plaatsnemen. Dit woonzorgpact heeft als doel om langer thuis wonen mogelijk te maken, daarbij kijkend naar wat dit betekent voor de woningbouwopgave. Om deze doelstelling tot een succes te brengen, is volgens Frido allereerst overeenstemming over de opgave in termen van data nodig. Daarnaast is het van belang om de doelgroep te pre-prioriteren in de woningbouwplanning.

Geen samenwerking, maar een alliantie – Ronald Frins

Ronald Frins, directeur bedrijfsvoering bij woningcorporatie Wooninc., gaat in zijn verhaal dieper in op de langlopende alliantie tussen Wooninc. en Vitalis. Wooninc. is een corporatie met 14.500 eenheden in dertien verschillende gemeenten. Zij neemt daarnaast de rol op zich als dé seniorenhuisvester van de Metropoolregio Eindhoven. Bij Wooninc. val je zelfs al vanaf 55 jaar in de categorie senior. Door senioren onder te verdelen in de verschillende woonbehoeftes, levensfases en ondersteuningsbehoeftes probeert Wooninc. met deze alliantie haar bezit aan te passen aan de behoefte van zorgverleners en senioren.

Hoe ziet deze alliantie er in de praktijk uit?

Sinds 2016 is er bijvoorbeeld een gezamenlijk klantencentrum. Dit centrum is een plek waarbij mensen terecht kunnen voor vraagstukken over wonen, zorg en welzijn in één. Het gezamenlijke doel is om senioren te helpen om langer zelfstandig thuis te wonen. Hiervoor wordt er concreet onderscheid gemaakt in vijf verschillende woon(zorg)vormen, wat resulteert in een sluitende keten voor wonen, zorg en welzijn. Om dit alles te bewerkstelligen is een dedicated team op strategisch, tactisch en operationeel niveau een pré.

Burgerinitiatief Klooster&Buren – Anne Hilderink

Anne Hilderink, initiatiefnemer van de coöperatie Klooster & Buren, sloot de middag af. Sinds 1989 is ze woonachtig in Kloosterburen, een gemeenschap gelegen aan het wad in het noordwesten van Groningen. Deze christelijke enclave telt nog geen 700 inwoners en zag door krimp al haar voorzieningen één voor één verdwijnen. Dit proces werd aangedreven door nieuwe beleidskeuzes die aan het begin van de eeuwwisseling werden gemaakt en voor een gemeentelijke schaalvergroting zorgde (van 23 dorpen naar 5 kerndorpen). Anne zag samen met de andere bewoners woningcorporaties en zorginstellingen zich één voor één terugtrekken uit Kloosterburen. Ze nam het voortouw en besloot hier met andere bewoners iets tegen te doen. Het initiatief werd in 2017 belicht in de documentaire serie “Dan doen we het zelf wel” van HUMAN.

Wat was de oplossing?

Door jongeren met een beperking te laten intrekken bij de bewoners van het voormalige verzorgingshuis. Zo konden de kosten worden gedrukt, wat uiteindelijk het begin van de oplossing was. Daarnaast moest het verzorgingshuis meer betrokken worden bij de gemeenschap. Zo voelde de bewoners zich geen bewoners van een verzorgingshuis, maar van Kloosterburen. Naast de verschillende initiatieven was hiervoor ook een architectonische aanpassing nodig. Samen met een architect en haar ervaring als beeldend kunstenaar werd het gebouw van het verzorgingshuis meer naar de gemeenschap toe geopend. Daarnaast is de kracht van de gemeenschap belangrijk. Door bewoners serieus te nemen en te vertrouwen op hun kennis en mogelijkheden, kan over de bestaande kolommen in de samenleving heen worden geopereerd. Uiteindelijk leidde dit allemaal tot een eigen gebiedscorporatie, gesticht in 2016 en inmiddels actief in vijf dorpen.

Bent u er volgend jaar ook bij?

We blikken terug op een geslaagde zesde editie van Finance Ideas Talks en danken iedereen voor hun bijdrage aan deze interactieve middag. We kijken nu al uit naar volgend jaar! Bent u er volgend jaar ook weer bij? Inschrijven kan hier. Heeft u een vraag over de inhoud van deze middag? Stel uw vraag via jeroen.dungelmann@finance-ideas.nl of neem contact op via 030 – 232 0480.