Hoe is het gesteld met de ‘gezondheid’ van het zorglandschap?

Een financiële noodsituatie kan voor zorginstellingen grote consequenties hebben, met als worst-case scenario een faillissement. Daarmee komt ook het welzijn van patiënten en cliënten in het geding. Net als bij het diagnosticeren van ziektes is het dus belangrijk om financiële nood in een vroeg stadium te herkennen.

Onderzoek naar voorspellen financiële nood

Buiten de zorgsector is veel onderzoek gedaan naar de relatie tussen financiële ratio’s en de gezondheid van bedrijven. Binnen de zorgsector is deze relatie minder vaak onderzocht. Wist u bijvoorbeeld dat jaarlijks ongeveer 10% van de zorginstellingen financieel gezien in zwaar weer verkeert? In dit artikel wordt gekeken naar de relevantie en bruikbaarheid van de diverse kengetallen uit de ZorgRating benchmark bij het voorspellen van financiële nood. Daarnaast worden de resultaten uit een recent onderzoek gedeeld waarbij is geanalyseerd in hoeverre financiële ratio’s uit ZorgRating zorginstellingen correct specificeren als zijnde wel of niet in financieel noodweer.

Leestip: bekijk ook de resultaten van de meest recente ZorgRating benchmark waarbij 700 zorginstellingen in vier deelsectoren op 16 financiële en operationele variabelen zijn geanalyseerd.

DSCR en solvabiliteit belangrijkste graadmeters gezondheid zorginstelling

Banken bepalen de financiële gezondheid van zorginstellingen meestal door te beoordelen of deze voldoen aan een minimale eis voor de Debt Service Coverage Ratio (DSCR) en de solvabiliteit. De DSCR geeft inzicht in de betalingscapaciteit van een instelling ten opzichte van zijn financiële verplichtingen. De solvabiliteit geeft inzicht in de financiële gezondheid van de instelling over de lange termijn.

Voor het verstrekken van een bancaire lening wordt vaak een minimumeis aan de DSCR gesteld van 1,4 en aan de solvabiliteit van 20%. Tegenwoordig is een solvabiliteitseis van 25% ook niet ongewoon. De onderstaande grafiek laat zien dat 25% van de zorginstellingen in 2009 niet aan deze DSCR-eis kon voldoen. In 2019 is dit aandeel opgelopen tot 42%. Het percentage zorginstellingen dat niet voldoet aan de solvabiliteitseis nam echter af van 42% in 2009 tot 9% in 2019.  De trend ligt in lijn met de dalende EBITDA die de sector de afgelopen jaren typeert. Daarentegen is de hoogte van het eigen vermogen dus sterk verbeterd.

Financiële gezondheid zorginstellingen komt (te) vaak in het geding

Het voorspellen van faillissementen aan de hand van financiële ratio’s gebeurt al langer in andere sectoren. In 1983 heeft Edward Altman een model opgesteld waarin hij met vijf financiële ratio’s een faillissement twee jaar van tevoren weet te voorspellen.

Faillissementen binnen de Nederlandse zorgsector komen gelukkig weinig voor, maar dienen koste wat kost voorkomen te worden omdat deze de gezondheid van patiënten en cliënten in gevaar kan brengen. Daarnaast kunnen de extra kosten voor de staat hoog oplopen. In een onderzoek van Finance Ideas, uitgevoerd door Jorrel Abdoelhafiezkhan van de Erasmus Universiteit van Rotterdam, wordt financiële nood uitgedrukt in een verslechterde financiële positie, omdat deze altijd ten grondslag ligt aan een faillissement. Financiële nood wordt gedefinieerd door te kijken naar zorginstellingen die niet voldoen aan zowel de eis voor de DSCR als de eis voor de solvabiliteit. Gemiddeld is dit jaarlijks voor 10% van de zorginstellingen het geval.

Financiële ratio’s van ZorgRating hebben voorspelbaarheid van 75%

Het eerdergenoemde onderzoek analyseert in hoeverre financiële ratio’s uit ZorgRating zorginstellingen correct specificeren als zijnde wel of niet in financieel noodweer. Deze voorspeling wordt gedaan door middel van een logaritmische regressie waarna achteraf wordt gekeken of de zorginstelling er daadwerkelijk slecht voor stond. Ratio’s uit de Altman studie (1983) hebben binnen de Nederlandse zorgsector een voorspellende kracht van 65%. Voor de ratio’s opgenomen in ZorgRating is dit 75%. Dit verschil is mede te verklaren doordat de ratio’s gebruikt in ZorgRating beter aansluiten bij de zorgsector dan de generieke ratio’s van Altman. Wanneer we kijken naar cijfers van een jaar geleden wordt 68% correct gespecificeerd. Dit benadrukt het belang om bij te sturen op basis van actuele gegevens en recente cijfers.

Ratio’s zorgsector verschillen van bedrijfsleven

In het model van Altman heeft een EBIT/activa ratio de meeste voorspellende kracht voor financiële gezondheid. Binnen de zorgsector is deze ratio minder belangrijk omdat winstmaximalisatie niet centraal staat. Om dit, en andere voorbeelden, te adresseren verschilt in de ZorgRating score de weging van de verschillende variabelen. Solvabiliteit en DSCR hebben het grootste aandeel omdat dit de eisen zijn die vaak gesteld worden door banken. Het onderzoek laat zien dat ook de net debt/EBITDA, het resultaat ratio en de absolute omzet belangrijke kengetallen zijn voor het voorspellen van financiële gezondheid. Dit sluit aan bij de hoge weging die deze ratio’s al hebben in het uiteindelijke oordeel van ZorgRating.

Wat zijn de belangrijkste operationele kengetallen?

Naast financiële ratio’s zijn ook operationele variabelen opgenomen in ZorgRating. Operationele kengetallen hebben voornamelijk betrekking op de operationele gezondheid en in mindere mate op de financiële positie. Ziekteverzuim heeft in dit onderzoek de grootste voorspellende kracht op financiële gezondheid. Een laag ziekteverzuim kan erop duiden dat een zorginstelling haar zaakjes op orde heeft en dat er bijvoorbeeld minder personeel ingehuurd hoeft te worden om het verzuim op te vangen. Deze correlatie zegt niet meteen dat hier ook sprake is van causaliteit. De concurrentiepositie en de boekwaarde/aanschafwaarde zijn in mindere mate belangrijk voor het voorspellen van financiële gezondheid. Wel zeggen deze ratio’s wat over het concurrentie risico in een regio en het vastgoed risico dat zorginstellingen lopen en daarmee de noodzaak om te investeren. In onderstaande tabel zijn de 16 variabelen en hun weging weergegeven.

Onderzoek benadrukt de meerwaarde van de ZorgRating

Faillissementen van zorginstellingen dienen altijd voorkomen te worden. Door te kijken naar de voorspellende kracht van de juiste financiële ratio’s is het mogelijk financiële nood al in een vroeg stadium te diagnosticeren. In het gedeelde onderzoek voorspellen variabelen van de ZorgRating meer zorginstellingen correct dan algemene financiële ratio’s uit het bedrijfsleven. Deze bevindingen geven nieuwe inzichten in de relatie tussen ZorgRating kengetallen en de financiële gezondheid van zorginstellingen. Tevens is dit onderzoek een mooi voorbeeld van hoe Finance Ideas en ZorgRating altijd in beweging blijven.

Over ZorgRating

De meest recente benchmark met resultaten van de vier deelsectoren vindt u hier. Hierin is per deelsector de spreiding van de ratings en de ZorgRating matrix weergegeven. De ZorgRating benchmark is voor de elfde keer uitgevoerd door Finance Ideas. Door zestien financiële en operationele ratio’s te berekenen en te wegen tot een individuele ZorgRating is het mogelijk zorginstellingen over de afgelopen vijf jaar met elkaar te vergelijken.

Heeft u vragen over ZorgRating?

Heeft u vragen over deze resultaten? Of wilt u sparren met onze adviseurs over (de uitdagingen rondom) zorgvastgoed? Stel uw vraag aan onze experts. Wilt u weten waar uw zorginstelling staat ten opzichte van de markt? Bekijk de voorbeeldrapportages van ZorgRating of vraag direct een rapportage aan.