5 redenen waarom je nu de meerjarenraming moet opstellen

De eerste maanden van het jaar staan in het teken van het opstellen van de jaarrekening. Een tijdrovende klus die veel tijd en aandacht vraagt. Desalniettemin is het een ideaal moment voor het opstellen van een meerjarenraming. In dit artikel geven we u vijf redenen waarom dit juist nu relevant is.

#1 De jaarrekening vormt het uitgangspunt voor de meerjarenraming

Zorginstellingen zitten middenin het intensieve traject voor het opstellen van de jaarrekening. De contouren van het behaalde resultaat over 2023 en de balansposities worden steeds beter zichtbaar. Met name het uitgangspunt van de liquiditeitspositie en het eigen vermogen zijn hierin relevante factoren. De balansposities geven belangrijke input voor een aantal belangrijke financiële ratio’s die zorginstellingen gebruiken voor het financieel toetsen van het strategisch (vastgoed) programma. Denk aan de solvabiliteit, de net debt / EBITDA ratio en aan een minimale liquiditeitsbuffer (tevens ratio’s die vaak terugkomen als bancaire convenanten). Een (concept) jaarrekening geeft daarmee waardevolle input voor de meerjarenraming. 

#2 De macro-economische ontwikkelingen geven noodzaak voor de meerjarenraming

Momenteel spelen er meerdere externe ontwikkelingen die mogelijk een positieve, maar ook negatieve impact kunnen hebben op de toekomstige financiële positie van zorginstellingen. Een voorbeeld hiervan is de impact van de nieuwe cao. In alle sectoren zijn het afgelopen jaar nieuwe cao-afspraken gemaakt. Sectorbreed liggen de loonstijgingen gemiddeld tussen de 7-9% voor 2024, waarbij een deel van de impact doorloopt in 2025 (impact van tussentijdse loonsverhogingen). De grote stijging wordt gedreven door de hoge inflatie van de afgelopen jaren. Zorginstellingen krijgen te maken met een forse stijging van de personeelskosten. De vraag is alleen of de loonstijging volledig wordt gecompenseerd vanuit de OVA die beschikbaar wordt gesteld (Wlz) of volledig kan worden uitonderhandeld met zorgverzekaars (Zvw) en gemeenten (Wmo/jeugdwet). Op basis van de meest recente CEP cijfers (gepubliceerd eind februari 2024) lijkt de definitieve OVA (nacalculatie vindt plaats in 2025) niet voldoende om de volledige loonstijging te compenseren.

Onzekerheid over voorgenomen bezuinigingsmaatregelen

Daarnaast blijft er onzekerheid over de voorgenomen bezuinigingsmaatregelen van het (demissionair) kabinet. Tijdens een stemming op 26 februari jl. heeft een meerderheid van de Tweede Kamer haar steun uitgesproken voor het terugdraaien van de bezuinigingen op het Wlz-kader voor 2024. In totaal gaat het om € 193 miljoen aan bezuinigingen die worden teruggedraaid. Dit bedrag is opgebouwd uit een bezuiniging van € 117 miljoen op de NHC, € 46 miljoen gekoppeld aan de maatregel scheiden wonen en zorg en € 30 miljoen voor valpreventie. Het terugdraaien van de NHC-korting is een meevaller voor de gehele langdurige zorg. De overige twee maatregelen gelden specifiek voor de ouderenzorg. Deze bezuinigingsmaatregelen worden met terugwerkende kracht per 1 januari 2024 geschrapt. Momenteel is het onbekend hoe de uitwerking gaat plaatsvinden. Het terugdraaien van de bezuinigingsmaatregelen is een financiële meevaller voor 2024 en schijnt mogelijk nieuw licht op de investeringscapaciteit van uw organisatie. De bezuinigingen voor 2025 en 2026 zijn vooralsnog niet teruggedraaid en blijven een onzekerheid. Een meerjarenraming biedt zorginstellingen inzicht in de structurele doorwerking van deze maatregelen en geeft inzicht in de ombuiging die zorgaanbieders zelf moeten maken.

Zorgkantoren terug naar tekentafel voor richttariefpercentage 2024

Een derde belangrijke ontwikkeling heeft betrekking op het richttarief van de zorgkantoren (Wlz, gehandicaptenzorg). Op 13 februari jl. heeft de rechter 54 GHZ-instellingen in hoger beroep in gelijkgesteld in de zaak tegen zorgkantoren inzake het inkoopbeleid voor de langdurige zorg. Het gevolg hiervan is dat de zorgkantoren terug naar de tekentafel moeten om het richttariefpercentage voor 2024 opnieuw vast te stellen. Een belangrijke factor bij de herberekening is het meenemen van de netto financieringslasten. Finance Ideas heeft voor de ouderenzorg op basis van publiek beschikbare informatie berekend dat (analyse van Finance Ideas voor ActiZ) het meenemen van de financieringslasten in de berekening van kostendekkende tarieven leidt tot een stijging van het richttariefpercentage met circa 0,6%. Daarnaast roept de uitspraak ook de vraag op wat dit betekent voor de VVT-sector. Tevens heeft de uitspraak alleen impact op het richttarief voor 2024. Door de recente ontwikkelingen is het onduidelijk wat dit betekent voor de lange termijn.

Alle recente ontwikkelingen waren bij het opstellen van de begroting 2024 nog niet bekend. Hierdoor heeft de actualiteit een grote impact op de begroting en vergt dit mogelijk extra bijsturing. Alle bovengenoemde ontwikkelingen zijn zeer actueel en bieden onzekerheid naar de toekomst. Tevens heeft dit invloed op de toekomstige financiële positie van zorginstellingen. De meerjarenraming is een zeer geschikt middel om deze effecten te kwantificeren en om door te rekenen wat dit betekent voor de haalbaarheid van uw strategisch (vastgoed) beleid.

 #3 De meerjarenraming toetst de haalbaarheid van de investeringsopgave

Macro-economische ontwikkelingen leiden momenteel tot uitstel van investeringen. De lage rentestanden zijn inmiddels verleden tijd en hoewel de grootste bouwkostenstijging achter de rug is, blijven de bouwkosten op een hoog niveau. Dit maakt de financierbaarheid van investeringsopgaven uitdagend. Naast de nieuwbouw of renovatie van het vastgoed worden zorginstellingen de komende jaren geacht om te investeren in duurzaamheid. Naast vastgoed is ook de uitdaging op ICT groot. Om de benodigde besparing op personele inzet te realiseren, zijn eerst forse investeringen nodig (kosten gaan voor de baten uit). Deze investeringen moeten veelal uit eigen middelen worden gefinancierd. De investeringsopgave voor de zorgsector is groot en vraagt om inzicht. Met de meerjarenraming toetsen zorginstellingen of hun investeringsopgave financierbaar is.

Leestip: Verduurzaming van zorgvastgoed: welke middelen zijn beschikbaar?

#4 De meerjarenraming als input voor de kaderbrief

Steeds meer zorginstellingen gebruiken de meerjarenraming als vertrekpunt voor de jaarlijkse kaderbrief. Deze staat bij veel instellingen op de agenda in mei/juni. De Raad van Toezicht verlangt ook in toenemende mate prognoses voor de langere termijn. Veelal met een horizon van ten minste tien jaar. Zij wenst inzicht in de financiële continuïteit van de zorginstelling gedurende deze periode en de haalbaarheid van het strategisch beleid. Een financiële analyse kan inzichtelijk maken welke EBITDA(R) nodig is om de investeringsopgave mogelijk te maken. Daarnaast vraagt de Raad van Toezicht veelal om verschillende scenario’s door te rekenen en inzicht te bieden in de verschillende bijstuurmogelijkheden die de zorginstelling ter beschikking heeft indien bepaalde risico’s zich voordoen. Een extra reden om op tijd te beginnen met het opstellen van een beleidsscenario.

#5 De meerjarenraming is een transparant instrument richting stakeholders

De ontwikkelingen in de sector zorgen voor scherpte bij de stakeholders, zoals zorgkantoren, zorgverzekeraars, gemeenten, banken, het WfZ en de Raad van Toezicht. Met een integrale meerjarenraming kunnen zorginstellingen transparant zijn richting deze partijen en hen meenemen in de verwachte toekomstige financiële positie. Op deze manier zijn zij goed op de hoogte van de meest recente ontwikkelingen en kan dit de onderlinge relatie verbeteren. Een overzichtelijke rapportage helpt om belangrijke stakeholders mee te nemen in de uitgangspunten, de (financiële) context en de bijbehorende afwegingen.

Hulp nodig bij het opstellen van een meerjarenraming?

Heeft u vragen over deze afwegingen of behoefte aan ondersteuning bij het opstellen van een meerjarenraming? Onze financiële experts kennen de zorgmarkt door en door en denken graag met u mee. Neem voor vragen vrijblijvend contact op met Daan van Houtum.