Meerjarenraming langdurige zorg: 5 redenen om er nu mee te beginnen

De eerste maanden van het jaar staan vaak in het teken van het opstellen van de jaarrekening. Een tijdrovende klus die veel  aandacht vraagt. Desalniettemin biedt deze periode een uitgelezen kans om alvast vooruit te kijken en aan de slag te gaan met een meerjarenraming.

In dit artikel bespreken we 5 redenen waarom dit juist nu relevant is.

#1 De jaarrekening als fundament voor de meerjarenraming  

Zorginstellingen zitten middenin het intensieve traject voor het opstellen van de jaarrekening. De contouren van het behaalde resultaat over 2024 en de balansposities zijn steeds beter zichtbaar. Met name het uitgangspunt van de liquiditeitspositie en het eigen vermogen zijn hierin relevante factoren. De balansposities geven belangrijke input voor een aantal belangrijke financiële ratio’s die zorginstellingen gebruiken voor het financieel toetsen van het strategisch (vastgoed) programma. Denk aan de solvabiliteit, de net debt / EBITDA ratio en aan een minimale liquiditeitsbuffer (tevens ratio’s die vaak terugkomen als bancaire convenanten). Een (concept) jaarrekening geeft daarmee waardevolle input voor de meerjarenraming. 

#2 Externe ontwikkelingen geven noodzaak voor de meerjarenraming

Momenteel spelen er meerdere externe ontwikkelingen die mogelijk een negatieve, maar ook positieve impact kunnen hebben op de toekomstige financiële positie van zorginstellingen. Voorbeeld hiervan zijn de cao-onderhandelingen. De cao’s in de langdurige zorg (VVT, GHZ en GGZ) liepen ultimo 2024 af en de onderhandelingen over nieuwe cao’s lopen nog. Hierdoor hebben zorginstellingen in de begroting een aanname moeten doen voor de loonstijging in 2025. Afhankelijk van de definitieve cao’s kan er op de begrote loonkosten een tekort of overschot ontstaan. In de tarieven voor 2025 is rekening gehouden met een loonruimte van 4,18%. Op basis van de CEP cijfers die 26 feb. zijn gepubliceerd zijn de verwachte loonstijgingen 5,18%. Dit leidt mogelijk tot een nacalculatie van de Wlz tarieven in 2026.

Interessant: Webinar: opstellen meerjarenraming voor de langdurige zorg

Vakbonden FNV en NU’91 pleiten voor een reële inkomensverbetering, met voorstellen variërend van een loonsverhoging van 7% tot aanvullende inflatiecompensaties en arbeidsmarktkraptetoeslagen, om de koopkracht van zorgmedewerkers te waarborgen. De exacte loonstijging en de duur van de cao’s moet nog duidelijk worden. Het is aannemelijk dat de nieuwe cao’s een impact gaan hebben op de loonkosten in 2026 en mogelijk verder. De meerjarenraming is een goed instrument om de impact van de loonstijgingen voor 2026 in relatie tot de ontwikkeling van de tarieven inzichtelijk te maken.

Volatiel economisch klimaat

Naast de loonontwikkelingen spelen ook macro-economische factoren een rol. Het economische klimaat is volatiel. Hoewel de inflatie de afgelopen tijd gedaald is, ligt deze nog altijd boven de lange termijn streef inflatie van de ECB (2%). De meerjarenraming maakt inzichtelijk wat de volatiliteit van de inflatie voor effect heeft op de opbrengsten, kosten en investeringen. Dit biedt de kans om voortijdig bij te sturen.

Onzekerheid over voorgenomen bezuinigingsmaatregelen

Daarnaast blijft er onzekerheid over de voorgenomen bezuinigingsmaatregelen van het kabinet. In de meerjarenbegroting van het Rijk zijn meerdere bezuinigingen opgenomen op het Wlz-kader vanaf 2026. De bezuinigingen rond Wlz-behandeling, meerjarig contracteren, doorontwikkeling kwaliteitskader verpleegzorg en versnelling van digitalisering hebben in verschillende maten impact op de VVT, GHZ en GGZ.

In onderstaande tabel is de totale impact van de bezuinigingsmaatregelen op de langdurige zorg inzichtelijk gemaakt. Het procentuele cijfer in lichtgrijs toont het tariefeffect van de besparing op het volledige tarief voor de betreffende deelsector ten opzichte van zorg in natura binnen de Wlz. De impact van de bezuiniging kan echter variëren per deelsector. Vooral instellingen met een relatief groot aandeel Wlz in hun totale inkomsten worden aanzienlijk getroffen.

Tabel 1: Verdeling bezuinigingen in miljoenen euro.

Al deze maatregelen leiden in 2026 tot een totale structurele bezuiniging van € 838 miljoen, verdeeld over de verschillende deelsectoren. Hoewel deze posten inmiddels in de meerjarenbegroting van de overheid zijn opgenomen en op basis daarvan de verwachting bestaat dat de korting gerealiseerd wordt, zal pas bij de voorjaarsnota in april meer duidelijkheid komen over de exacte invulling. Een meerjarenraming biedt zorginstellingen inzicht in de structurele doorwerking van deze maatregelen en geeft inzicht in de ombuiging die zorgaanbieders zelf moeten maken.

Lees ook: Wlz bezuinigingen: een blik op de toekomst van de zorgsector

 #3 De meerjarenraming als toetsinstrument voor vastgoed en duurzaamheidsinvesteringen

Vanwege de stabiele inflatie in de eurozone heeft de Europese Centrale Bank in december jl. de vierde opeenvolgende renteverlaging doorgevoerd. Daarnaast worden voor 2025 verdere rentedalingen verwacht. Ook de beleidsonzekerheid  nu Trump is gekozen als president zorgt voor onzekerheid over toekomstige rentes.

De afgelopen jaren konden investeringsprojecten, waaronder nieuwbouw en renovatie, profiteren van gunstige financieringsvoorwaarden. Nu de lage rentestand verleden tijd is en de markt volatieler is,  zijn de financieringsomstandigheden veranderd. Hoewel de extreme bouwkostenstijgingen achter ons liggen, blijven de bouwkosten hoog. De combinatie van een onzekere renteontwikkeling en hoge bouwkosten leidt ertoe dat de financierbaarheid van investeringsopgaven uitdagend blijft.

Naast de reguliere investeringsbehoefte voor nieuwbouw en renovatie staan zorginstellingen voor een enorme opgave op het gebied van duurzaamheid en ICT. Investeringen in energiezuinig en duurzaam zorgvastgoed zijn noodzakelijk, terwijl moderne ICT-infrastructuur essentieel is voor het verbeteren van de zorgkwaliteit en operationele efficiëntie. Omdat deze investeringen vaak met eigen middelen gefinancierd moeten worden, vormen de hoge initiële kosten een extra uitdaging. Op de lange termijn kunnen deze uitgaven zorgen voor aanzienlijke besparingen en kwaliteitsverbeteringen. De investeringsopgave voor de zorgsector is groot en vraagt om inzicht. Met de meerjarenraming toetsen zorginstellingen of hun investeringsopgave financierbaar is en ondersteunend bij het inzichtelijk maken van de effecten op de lange termijn.

#4 De meerjarenraming als input voor kaderbrief en lange-termijn planning

Steeds meer zorginstellingen hanteren de meerjarenraming als vertrekpunt voor de jaarlijkse kaderbrief. Deze staat bij veel organisaties in mei/juni op de agenda. De Raad van Toezicht stelt steeds vaker eisen aan langetermijnprognoses, doorgaans met een horizon van minimaal tien jaar. Zij wenst inzicht in de financiële continuïteit van de zorginstelling en de haalbaarheid van het strategisch beleid.

Een financiële analyse kan verduidelijken welke EBITDA(R) nodig is om de investeringsopgaven te realiseren. Daarnaast vraagt de Raad van Toezicht vaak om scenario-analyses, waarbij verschillende toekomstbeelden doorgerekend zijn. Dit helpt bij het identificeren van mogelijke risico’s en de beschikbare bijsturingsmogelijkheden. Een extra reden om op tijd te beginnen met het opstellen van een meerjarenraming.

#5 De meerjarenraming: een transparant instrument richting stakeholders

De ontwikkelingen in de zorgsector zorgen ervoor dat stakeholders, zoals zorgkantoren, zorgverzekeraars, gemeenten, banken, het WfZ en de Raad van Toezicht, kritisch blijven meekijken. Een integrale meerjarenraming stelt zorginstellingen in staat om transparant te zijn over hun financiële positie en toekomstige verwachtingen. Op deze manier blijven stakeholders goed op de hoogte van de meest recente ontwikkelingen en kan dit de onderlinge relatie verbeteren. Een meerjarenraming in combinatie met overzichtelijke rapportage helpt om belangrijke stakeholders mee te nemen in de uitgangspunten, de (financiële) context en de bijbehorende afwegingen. Het geeft bijvoorbeeld een beeld welk EBITDA(R) niveau noodzakelijk is voor het aangaan van een investeringsverplichting.

Hulp nodig bij het opstellen van een meerjarenraming?

Heeft u vragen over deze afwegingen of behoefte aan ondersteuning bij het opstellen van een meerjarenraming? Onze financiële experts denken graag met u mee. Neem voor vragen vrijblijvend contact op met Daan van Houtum.

Webinar over impact CPB ramingen op meerjarenraming voor de langdurige zorg

Tijdens het webinar op dinsdag 1 april (9-10 uur) geven Daan van Houtum en Léon Otterbeek, Omring u handvatten voor grip op de effecten van het CEP.

Ze vertellen meer over hoe u met het meerjarenramingmodel scenario’s kunt doorrekenen, risico’s kunt kwantificeren en onderbouwde keuzes maakt. Bekijk het programma.