Ouderenzorg moet vanaf 2026 nog steeds meer dan € 500 miljoen besparen

De waarde van de zorg krijgt veel aandacht in het op 15 mei jl. gepresenteerde Hoofdlijnenakkoord^[1] van PVV, VVD, NSC en BBB. De coalitiepartijen zetten deze boodschap kracht bij door vanaf 2027 structureel € 600 miljoen extra beschikbaar te stellen voor betere ouderenzorg. Hiertegenover staat een structurele nieuwe bezuiniging gerelateerd aan de versnelde opschaling van digitalisering in de verpleeg- en gehandicaptenzorg. Deze bezuiniging loopt op tot € 270 miljoen in 2029. Per saldo lijken er voor de Wlz dus extra middelen bij te komen.

Wat staat ons na 2025 te wachten? En wat betekenen de bezuinigingen concreet voor uw zorginstelling?

Vervolg op eerdere Wlz-bezuinigingen

Het Hoofdlijnenakkoord bouwt voort op de huidige begrotingsstanden. Dit betekent dat bij het opstellen van het Hoofdlijnenakkoord rekening is gehouden met de eerder aangekondigde Wlz-bezuinigingen voor 2025 en 2026 uit het kabinet Rutte IV. Op 19 juni jl. bevestigde minister Helder in de voorlopige kaderbrief Wlz 2025^[2] dat de bezuinigingen voor 2025 controversieel worden verklaard. Welk effect dit heeft op de Wlz-tarieven voor 2025 kunt u teruglezen in ons artikel: Wat is de impact van de nieuwe Wlz-tarieven 2025?

Huidige bezuinigingen vanaf 2026 in tarieven

Het kabinet Rutte IV had in het coalitieakkoord verschillende Wlz-gerelateerde bezuinigingen opgenomen voor 2025 en 2026. Zo waren er bezuinigingen opgenomen voor behandeling, meerjarig contracteren en doorontwikkeling van het kwaliteitskader^[3]. Op 3 juni jl. heeft de Tweede Kamer de tariefmaatregelen voor 2025 controversieel verklaard. Minister Helder bevestigt in de voorlopige Kaderbrief Wlz 2025 dat zij de NZa geen opdracht geeft om de bezuinigingen op te nemen in de tarieven voor 2025.

Het betreft echter uitstel; vanaf 2026 worden de bezuinigingen alsnog meegenomen in de tarieven.

Opbouw tariefkorting voor 2026

De verwachte tariefkorting voor 2026 is als volgt opgebouwd:

Taakstelling Wlz-behandeling:

Oorspronkelijk was voor 2025 een structurele taakstelling van € 170 miljoen opgenomen gerelateerd aan de Wlz-indicaties met behandeling. Voor 2025 komt deze taakstelling te vervallen. Op basis van de huidige verwachtingen wordt deze taakstelling vanaf 2026 structureel. De taakstelling is gerelateerd aan zowel de VVT als de GHZ.

Ombuiging meerjarig contracteren:

In het coalitieakkoord Rutte IV is een bezuinigingsmaatregel opgenomen gerelateerd aan het meerjarig contracteren. Binnen het huidige meerjarige Wlz-kader is daarom een doelmatigheidsombuiging opgenomen. De tariefkorting van € 245 miljoen voor 2025 komt te vervallen. De structurele ombuiging vanaf 2026 van € 135 miljoen gaat wel door. Hiervan is € 70 miljoen gerelateerd aan de VVT en € 65 miljoen aan de GHZ en GGZ^[4].

Doorontwikkeling kwaliteitskader:

De besparing gerelateerd aan de doorontwikkeling van het kwaliteitskader moet bijdragen aan het verbeteren van de verpleegzorg. Vanuit maatschappelijk perspectief moet kwaliteit van zorg namelijk meer in samenhang zijn met de arbeidsmarkt en publieke waarden. De besparing van € 200 miljoen voor 2025 vervalt. Vanaf 2026 geldt echter nog steeds een structurele besparing € 350 miljoen. Deze besparing heeft alleen gevolgen voor de VVT.

Extra bezuiniging in het Hoofdlijnenakkoord

Naast de bezuiniging vanuit het voormalig kabinet Rutte IV staat in de budgettaire bijlage van het Hoofdlijnenakkoord een additionele besparing gerelateerd aan de Wlz. Deze besparing is bedoeld voor het opschalen van digitale zorg. De maatregel richt zich zowel op de implementatie als opschaling van bestaande digitale zorgtoepassingen in de ouderen- en gehandicaptenzorg. Deze extra besparing wordt verondersteld te ontstaan door een hogere arbeidsproductiviteit. De bezuinigingen bedragen € 45 miljoen in 2027, € 110 miljoen in 2028 en vanaf 2029 structureel € 270 miljoen en landt naar verwachting één-op-één in de tarieven.

Impact bezuinigingen op de ouderenzorg

De bezuinigingsmaatregelen Wlz-behandeling en versnelling digitalisering hebben betrekking op zowel de ouderenzorg als de gehandicaptenzorg. Om de impact van deze bezuinigingen op de ouderenzorg te bepalen, kijken we naar het aandeel van de ouderenzorg op het Wlz-budget van de ouderen- en gehandicaptenzorg. Op basis van de ontwerpbegroting 2024 heeft de ouderenzorg een aandeel van 62% in het gezamenlijke Wlz-budget. Voor de bezuinigingsmaatregelen Wlz-behandeling en versnelling van digitalisering betekent dit dat de ouderenzorg hier ongeveer 62% van moet realiseren. Voor de analyse hanteren we het uitgangspunt dat het aandeel van de ouderenzorg de komende jaren gelijk blijft.

De totale bezuinigingen die de ouderenzorg raken, zijn als volgt opgebouwd:

^{Tabel 1: Verdeling bezuinigingen in de ouderenzorg 2026-2029 in miljoenen euro}

€ 600 miljoen voor de terugkeer van verpleeghuizen

Naast een bezuiniging stelt het nieuwe kabinet vanaf 2027 € 600 miljoen beschikbaar voor de ouderenzorg. Hoe het kabinet deze middelen gaat inzetten is nog niet precies duidelijk, maar naar verwachting leidt dit niet tot hogere tarieven.

Op dit moment lijkt het erop dat het bedrag is bedoeld voor het opnieuw beschikbaar maken van intramurale zorg voor de zorgindicaties VV2 en VV3. In een initiatiefwetsvoorstel^[5], gepubliceerd op 5 december 2023, van Agema (PVV) en Pouw-Verweij (BBB) wordt deze herintroductie van VV2 en VV3 op € 600 miljoen ingeschat, wat het saldo is van € 2,6 miljard extra uitgaven en besparingen van bijna € 2 miljard (eigen bijdrage Wlz, minder kosten Wmo en Zvw).

Hoofdlijnenakkoord geeft lucht op korte termijn

Het controversieel verklaren van de Wlz-bezuinigingen voor 2025 geeft zorginstellingen op de korte termijn wat lucht. Het Hoofdlijnenakkoord bouwt echter voort op de huidige begrotingsstanden. Zolang het nieuwe kabinet haar koers niet verandert, blijven de Wlz-bezuinigingen voor 2026 staan. Voor 2026 staat een structurele besparing van ruim € 500 miljoen voor de ouderenzorg gepland en deze loopt op tot bijna € 700 miljoen in 2029. Hierdoor blijft de financiële druk op de ouderenzorg groot.

Naast de bezuinigingen lezen we in het Hoofdlijnenakkoord ook een plus van € 600 miljoen voor de ouderenzorg. De kans bestaat dat deze middelen bestemd zijn voor het herintroduceren van de zorgindicaties VV2 en VV3 voor intramurale zorg. Of dit in praktijk ook zo gaat zijn, moet de komende maanden duidelijk worden.

Met het bekend maken van de Wlz-tarieven voor 2025 is de koers voor komend jaar helder, maar voor de jaren daarna blijft het onzeker wat ouderenzorginstellingen kunnen verwachten.

Meer weten over de impact op uw strategisch (vastgoed) beleid?

Wilt u verder kijken dan de begroting en weten wat dit betekent voor de haalbaarheid van uw strategisch (vastgoed) beleid en financiële continuïteit? Neem contact op met Daan van Houtum om hier eens vrijblijvend over te sparren.

^{[1] Kabinetsinformatie (2024). Hoofdlijnenakkoord tussen de fracties van PVV, VVD, NSC en BBB. https://www.kabinetsformatie2023.nl/documenten/publicaties/2024/05/16/hoofdlijnenakkoord-tussen-de-fracties-van-pvv-vvd-nsc-en-bbb
[2] Tweede Kamer (2024) Voorhang Wlz-behandeling en vervolg twee andere Wlz-maatregelen uit het coalitieakkoord. https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2024Z06584&did=2024D15218
[3] Overheid.nl (2023) Kamerstuk 36410 Nota over de toestand van ’s rijks financiën. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/kst-36410-1.html
[4] Overheid (2022). Kamerstuk 36200-XVI. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/staatscourant/kst-36200-XVI-2.html
[5] Tweede kamer (2023). Initiatiefvoorstel van de leden Agema en Pouw-Verweij tot wijziging van de Wet langdurige zorg in verband met de terugkeer van de verzorgingshuizen. https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/wetsvoorstellen/detail?cfg=wetsvoorsteldetails&qry=wetsvoorstel%3A36477}