Sterke daling aantal faillissementen in de zorg

Als gevolg van de coronacrisis hadden veel zorginstellingen het moeilijk in 2020. Toch kent 2020 een historisch laag aantal faillissementen. Landelijk en sectorbreed gezien was het aantal faillissementen alleen in 1991 lager. Waar de gezondheids- en welzijnszorg in 2019 nog 139 faillissementen kende, daar zijn in 2020 slechts 81 instellingen in deze sector failliet verklaard, dit is een daling van ruim 40 procent. Het aantal faillissementen in de zorg daalde daarmee van 0,7% naar 0,4% van de totale zorginstellingen (exclusief eenmanszaken).

Figuur 1: Verloop aantal faillissementen in de zorg

*2020 is gebaseerd op nader voorlopige cijfers.
Bron: CBS (2020)

Steunmaatregelen houden zorginstellingen overeind

Dat in coronatijd minder zorginstellingen failliet zijn verklaard is uiteraard niet los te zien van de noodsteun van de overheid. Zorgverzekeraars, zorgkantoren, het ministerie van VWS en gemeenten hebben verschillende maatregelen genomen om het omzetverlies en de extra kosten te compenseren. Ze zeggen er alles aan te doen om faillissement te voorkomen. Dit effect is ook terug te zien in het totale Nederlandse bedrijfsleven. Ook hier is een forse daling van het aantal faillissementen zichtbaar (circa 19%). De relatieve daling van het aantal faillissementen was echter het sterkst in de gezondheids- en welzijnszorg sector.

Figuur 2: Aantal faillissementen verdeeld naar bedrijfstak

Bron: CBS (2020)

Niet in alle sectoren was een daling van het aantal faillissementen zichtbaar. In de horeca werden relatief veel faillissementen uitgesproken. Hier bedroeg de stijging bijna 20 procent ten opzichte van 2019.

Steunmaatregelen in de zorg leiden tot lager risicoprofiel bij rating methodieken

Dat de daling van het aantal faillissementen het grootst is in de gezondheids- en welzijnssector zegt iets over het risicoprofiel van een zorginstelling ten opzichte van bedrijven uit overige sectoren. Vanwege de publieke belangen van de zorg hebben instellingen in de zorgsector een hoge kans om in geval van nood steun te ontvangen.

Rating agencies nemen dit publiek belang mee in hun beoordeling. Zorginstellingen worden vanwege dit publiek belang, afhankelijk van het type zorg, in meer of mindere mate aangemerkt als Government-Related Entities (GRE). De mate waarin in het verleden staatssteun is verkregen en in de toekomst is te verwachten leidt tot een lagere probability of default. Een rating agency als Fitch zet het risicoprofiel van een zorginstelling onder andere af tegen organisaties in andere sectoren waarvan de probability of default veel hoger ligt. Dankzij de bijzondere positie die zorginstellingen hebben in het ratingsysteem van Fitch wordt meer gekeken naar de kans en mate van overheidssteun, dan de kredietwaardigheid van de instelling zelf.

Hoe robuust is het vangnet van de zorg in de toekomst?

Het is niet vanzelfsprekend dat het vangnet dat de zorgsector in 2020 financieel overeind heeft gehouden ook in 2021 nog volledig gehanteerd blijft. Met de verkiezingen in het vooruitzicht krijgt de zorgsector veel steun en positieve aandacht. Ook een nieuwe minister zal een zorginstelling niet zo snel failliet laten gaan. Desalniettemin lopen er nu al discussies in hoeverre bijvoorbeeld ziekenhuizen gecompenseerd moeten worden voor de inhaalzorg die naar verwachting in 2021 al deels gerealiseerd gaat worden. De uitwerking van deze afspraken dient zich nog verder uit te kristalliseren.

Hoe kunnen faillissementen voorkomen worden?

Faillissementen gaan gepaard met veel onzekerheid. Om externe financiers en de Raad van Toezicht meer comfort te geven over de lange termijn financiële continuïteit is het raadzaam de meerjarenprognose te integreren in de P&C cyclus. Hiermee wordt inzicht verschaft in de mogelijke financiële effecten van covid-19. Een liquiditeitsprognose geeft inzicht in de korte termijn liquiditeit. Gezien de onzekerheid ten aanzien van de toekomstige steunmaatregelen is het geen overbodige luxe om een gedetailleerde inschatting van de korte termijn liquiditeitspositie (24 maanden).  De uitkomsten van de korte termijn liquiditeitsprognose en lange termijn scenarioanalyses kunnen tevens dienen voor de continuïteitsparagraaf in het jaarverslag.

Tip: lees meer over dit onderwerp in het artikel: De integrale meerjarenraming als instrument voor financiële sturing

Hoe krijgt mijn instelling inzicht in de financiële effecten?

Prognoses en lange termijn scenarioanalyses geven u inzicht in uw mogelijkheden en uw financiële continuïteit. De modellen moeten in staat zijn om een meerjarenraming op te bouwen vanuit de zorgexploitatie en de daarmee samenhangende kasstroomgenererende eenheden. Ook moeten deze modellen beschikken over de mogelijkheid om verschillende scenario’s door te rekenen. Een liquiditeitsprognose geeft inzicht in uw financiële ruimte op de kortere termijn.

Wilt u sparren over de mogelijkheden voor uw instelling? Stel ons een vraag via onderstaand formulier of neem contact op met onze adviseurs