9 vragen voor de evaluatie van uw portefeuillestrategie

Het is november, het einde jaar is in zicht. De nationale en lokale prestatieafspraken zijn deels geland in de begroting 2023, maar deels nog niet. De actualiteiten rondom stikstof, energieprijzen, bouwkosten en rentes beïnvloeden de financiële polsstok aanzienlijk. Voor strategen en beleidsmakers is de uitdaging voor de komende maanden om de portefeuillestrategie aan te passen op de Nationale prestatieafspraken. In dit artikel deel ik negen vragen die handvatten geven bij de evaluatie van uw strategie en portefeuillebeleid.

Lees ook: Onderzoek: Nationale prestatieafspraken in de begroting 2023-2027

Waarom is evalueren van uw portefeuillestrategie een goed idee?

Voor een aantal volkshuisvestelijke doelstellingen voldoet een aanscherping. Voor andere onderdelen is een meer ingrijpende verbouwing van de portefeuillestrategie nodig. Maar voordat u de portefeuillestrategie gaat herzien is het wenselijk de portefeuillestrategie te evalueren. Waarom eigenlijk?

Als u in het eerste kwartaal van 2023 de portefeuillestrategie gaat herzien is een evaluatie van de huidige gang van zaken onontbeerlijk. Een nieuwe of aangepaste strategie heeft alleen kans van slagen als er rekening is gehouden met de lessen uit het verleden. In de beleids8baan die veel corporaties toepassen, is de evaluatie een vaste stap. Ook wij adviseren om deze stap te zetten. Dit komt de kwaliteit van het (nieuwe) portefeuillebeleid, die een groot deel van de corporaties plant in het eerste kwartaal van 2023, ten goede.

Vragen als handvatten voor uw evaluatie

In de onderstaande paragraaf geven we een overzicht en ordening van vragen die onmisbaar zijn voor een evaluatie van uw strategie en portefeuillebeleid. Daarbij is een verbinding gemaakt met onderdelen uit de Beleids8baan van Rigo.

Vragen voor de externe opgave

1. Heeft uw ondernemingsplan (1) en portefeuillestrategie (2) bijgedragen aan het realiseren van de opgave?
   • Geeft de strategie antwoord op de volkshuisvestelijke opgave (bijvoorbeeld nationale- en lokale prestatieafspraken)?
   • Is de portefeuillestrategie nog haalbaar binnen de gestelde financiële kaders?
   • Wat was de realisatie-index van uw onderhoud, verbeter- en ontwikkelprogramma?
   • Zijn er inzichten ontstaan die maken dat u nu andere keuzes zou maken?
2. Op welke onderdelen is uw wensportefeuille wel/niet gerealiseerd?
   • Ligt u op koers qua uitbreiding van de portefeuille?
   • Is de betaalbaarheid van uw portefeuille voldoende geborgd?
   • Ligt u op koers qua energetische verbetering van de portefeuille?
   • Sluit de portefeuille voldoende aan op de (toekomstige) vraag naar wonen met zorg?
   • Is de vernieuwing/verversing van de portefeuille in voldoende mate gerealiseerd?
3. Wat waren de belangrijkste gebeurtenissen/risico’s die zich hebben vertaald in een impact op de portefeuille?
4. Welke onderdelen binnen de portefeuillestrategie hebben zich als robuust ontwikkeld?
5. Welke aannames of uitgangspunten van de portefeuillestrategie geven aanleiding om opnieuw tegen het licht te houden?
   • Omvang doelgroepen van beleid
   • DAEB/niet-DAEB
   • Ambitie en aanpak verduurzaming en energietransitie
   • Beschikbaarheid van bouwlocaties
   • Planning en fasering van vastgoedprojecten

Vragen voor de interne vertaling

6. Heeft de strategische kaderstelling van de portefeuillestrategie in voldoende mate bijgedragen aan een adequate sturing op gebieden en complexen (3)?
   • Welke nieuwe inhoudelijke inzichten kwamen hier naar voren?
   • Heeft het facetbeleid in voldoende mate sturing gegeven aan de complexen (duurzaamheidsbeleid, verkoopbeleid, huurbeleid, kwaliteitsbeleid en onderhoudsbeleid)?
   • Welke sturingsbehoefte (helderheid, concreetheid) kwam tijdens de uitvoering aan het licht?
   • Heeft de beschikbare sturingsinformatie (vastgoed, maatschappelijk en financieel) adequaat bijgedragen aan het maken van – congruente – vastgoedbeslissingen?
7. Hoe heeft het portefeuillebeleid volkshuisvestelijke gepresteerd?
   • Heeft het beleid in voldoende mate bijgedragen aan de doelstellingen op het gebied van betaalbaarheid/beschikbaarheid?
   • Zijn de ambities rondom duurzaamheid en de energietransitie tot prestaties vertaald? Heeft het portefeuillebeleid in voldoende mate voorzien in kwalitatieve en kwantitatieve sturing op de opgave voor wonen en zorg?
8. Hoe heeft de vastgoedportefeuille financieel gepresteerd?
   • Waren de opbrengsten/uitgaven aan de bestaande voorraad conform verwachting?
   • Wat waren de belangrijkste meevallers/tegenvallers?
   • Was er sprake van aansluiting tussen de gerealiseerde investeringen (prijzen en hoeveelheden) en prognose?
9. Welke aannames van de inrichting van het transformatieprogramma geven aanleiding om opnieuw tegen het licht te houden?
   • Onderhoudskosten
   • Huuropbrengsten
   • Stichtingskosten
   • Financieringslasten
   • Verkoopopbrengsten
   • Doorlooptijden vastgoedprojecten

Sparren over uw portefeuillestrategie?

Heeft u vragen over deze stappen of de uitkomsten van uw evaluatie? Heeft u behoefte om te sparren over het vervlechten van de opgaven en de macro-economische ontwikkelingen in uw nieuwe beleid? Lees hier meer over onze mogelijkheden of stel uw vraag aan Pieter Thoben.