Onderzoek: Home is where the health is

Mensen spenderen veel tijd binnenshuis. Sterker nog, de gemiddelde Nederlander brengt 90 procent van zijn dag binnen door, waarvan het grootste deel in de eigen woning. Waarom weten we dan zo weinig over de effecten van de woningkwaliteit op de gezondheid? Klopt het vermoeden dat er een verband bestaat tussen de woningkwaliteit en bewonersgezondheid? Onderzoek, gebaseerd op gegevens van 2.332 huurders en 803 sociale huurders van 2007 tot en met 2016, biedt inzicht in de oorzaak-gevolg relatie tussen de woningkwaliteit en gezondheidsproblemen in de Nederlandse (sociale-)huurmarkt. Het onderzoek is uitgevoerd aan de Universiteit van Maastricht onder leiding van Piet Eichholtz, hoogleraar vastgoed en partner bij Finance Ideas.

Van aanname naar academisch onderzoek

De hoeveelheid onderzoek naar het oorzakelijk verband tussen de kwaliteit van woningen en bewonersgezondheid is beperkt. Bestaande literatuur toont reeds de nadelige gezondheidseffecten van extreme woonomstandigheden. Het grootste deel hiervan bestaat uit beleidsinterventies en kleinschalige experimenten, voornamelijk uitgevoerd in ontwikkelingslanden. Resultaten uit dergelijke onderzoeken zijn echter niet representatief voor een land als Nederland. De noodzaak naar academisch onderzoek is dus hoog.

De data onderschrijft het vermoeden dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen de woningkwaliteit en bewonersgezondheid. Ons vorige artikel laat zien dat bewoners van een kwalitatief slechte woning gemiddeld meer gebruik maken van gezondheidszorg en vaker aangeven een slechte gezondheid te hebben. Empirisch onderzoek is echter noodzakelijk om aan te tonen of er een oorzakelijk verband bestaat, rekening houdende met relevante factoren als leeftijd, opleidingsniveau en inkomen. Aan de hand van onderstaand conceptuele model wordt onderzocht hoe en of problemen in de woning leiden tot gezondheidsproblemen.

Conceptuele model van de relatie tussen woningen en bewonersgezondheid*

Slechte woningkwaliteit, slechte gezondheid? Ja!

De resultaten liegen er niet om: het bewonen van een kwalitatief slechte woning heeft directe nadelige gezondheidseffecten voor huurders. In de analyse is rekening gehouden met woning- en persoonsgebonden karakteristieken zoals woningkenmerken, kwaliteit van de buurt, de leeftijd van bewoners en sociaaleconomische status**. De negatieve impact van woningproblemen op de gezondheid is zelfs nog sterker voor sociale huurders, de meest kwetsbaren in de samenleving. Als gevolg van woningproblemen hebben bewoners van huurwoningen een lagere gezondheidsperceptie en ervaren zij hinder in werkgerelateerde activiteiten. Indirect lijdt de productiviteit dus onder een slechte woningkwaliteit. Daarnaast leidt het ervaren van problemen in de woning tot een aanzienlijke toename in het gebruik van gezondheidszorg.

Effecten afhankelijk van de staat van de woning

De effecten van de woningkwaliteit op de gezondheid variëren per type probleem. Zo tonen de onderzoeksresultaten aan dat wanneer er sprake is van rot in een woning, bewoners tot zes additionele jaarlijkse bezoeken brengen aan een medisch specialist. Zelfs een beperkte blootstelling aan een woning van lage kwaliteit leidt tot een toename in zorggebruik, in de vorm van bezoeken aan een huisarts en gebruik van mentale gezondheidszorg. Daarnaast is de toename in zorggebruik het sterkst voor vrouwen, met name in het sociale huursegment.

De verantwoordelijkheid voor een gezonde woning

Tot op een bepaalde hoogte zijn mensen zelf verantwoordelijk voor hun gezondheid. Denk daarbij bijvoorbeeld aan levensstijl en gedrag. Daarnaast bevestigt dit onderzoek dat de kwaliteit van de woning ook een cruciale rol speelt. Echter, de verantwoordelijkheid voor de gezondheid van de woning ligt niet bij de huurder maar bij een derde partij: de woningeigenaar.

Wat betekenen de resultaten voor de toekomst?

Wat betekenen de conclusies van dit onderzoek voor woningcorporaties? Het huurbeleid? Is het mogelijk om inzicht in de kwaliteit van huurwoningen transparanter te maken? En wat betekent dit voor een financier? De conclusies hebben implicaties voor investeringsbeslissingen met betrekking tot de woningkwaliteit.

Dit onderzoek geeft inzicht in de cruciale rol van de woningkwaliteit in bewonersgezondheid en draagt bij aan de discussie omtrent duurzaamheid in residentieel vastgoed. Het pad naar ‘gezondheid’ opnemen als factor in vastgoedwaardering komt steeds meer in zicht.

Heeft u vragen over dit onderzoek? Neem dan contact op met onze adviseurs, zij helpen u graag verder.

Het onderzoek, uitgevoerd door Maaike Vranckaerts, dient als afstudeerscriptie voor de Master Sustainable Finance aan de Universiteit van Maastricht. Nieuwsgierig naar de resultaten en implicaties? Bekijk de volledige publicatie.

^{* Het model fungeert als onderbouwing voor het onderzoek naar de oorzaak-gevolg relatie tussen het ervaren van woningproblemen en bewonersgezondheid. De methodologische onderbouwing wordt toegelicht in de dissertatie.
** Het onderzoek houdt rekening met een breed scala aan factoren welke aangetoond zijn de gezondheid te beïnvloeden. De resultaten zijn daarom robuust. Voor de specificatie van de analyse en uitgebreide toelichting op de resultaten wordt verwezen naar de thesis.}