Zorgfinanciering in partijprogramma’s: wat staat er op de agenda’s?

De zorg is weer een belangrijk thema bij de aanstaande verkiezingen. Het CPB heeft in een onderzoek de budgettaire keuzes van tien partijen doorgerekend. Komt er een verruiming van het huidige marktwerkingssysteem of gaan we juist naar een collectief zorgstelsel? Onder het bewind van welke partijen moeten de teugels strakker worden aangehaald en waar is meer bewegingsvrijheid mogelijk? In dit artikel zetten we de maatregelen die effect hebben op de financiering van de Zvw, Wlz, Wmo en Jeugdzorg op hoofdlijnen uiteen.

Meerderheid partijen wil loonsverhoging voor zorgmedewerkers

In augustus 2021 verloopt de huidige Verpleeg- & Verzorgingshuizen & Thuiszorg CAO. Bijna alle partijen willen middels een bestuurlijk akkoord meepraten over een loonsverhoging. Sommige partijen koppelen hier ook een percentage aan. Of deze boven de geplande stijging zit, blijft onduidelijk. Een loonsverhoging zou kunnen helpen bij het personeelstekort dat zich voordoet in sommige zorgsectoren. Alleen de VVD heeft hier niks over opgenomen in het partijprogramma.  Daarnaast willen D66, GroenLinks, SP, ChristenUnie, PvdA en DENK dat alle medisch specialisten in loondienst treden. Voor de uitkoop en overname van goodwill is eenmalig een uitgave van € 2,1 miljard gemoeid. Daarna treedt een kostenbesparing van € 0,4 miljard per jaar op.

Figuur 1. Loonsverhoging zoals voorgenomen in de partijprogramma’s

Geen verruiming zorgsector door gemiddelde daling eigen risico

In de doorgerekende partijprogramma’s gaat nergens het gemiddeld betaalde eigen risico omhoog. D66 en de ChristenUnie zijn wel voor een eigen bijdrage in de medisch-specialistische zorg en de gespecialiseerde GGZ. Ook het CDA is voor een eigen bijdrage van 25% per huisartsbezoek voor volwassenen. Dit levert de sector slechts € 0,1 miljard op wat teniet wordt gedaan door andere verlagingen. Een volledige afschaffing van het eigen risico, die gepland staat bij de SP en Denk, zou een kostenpost van € 3,4 miljard zijn. GroenLinks wil het eigen risico inkomensafhankelijk maken, waardoor € 0,6 miljard minder financiering voor de Wlz zorg beschikbaar is.

Alle partijen zetten in op matiging stijgende zorgkosten

Bij de vergoeding vanuit verzekeraars moet een betere koppeling gemaakt worden tussen kwaliteit en de geleverde zorg. Daarnaast willen alle partijen de stijgende zorgkosten aanpakken door middel van structurele kostenbesparingen. Bij 50Plus, CDA, D66, VVD, SGP en ChristenUnie blijft het huidige marktwerkingsstelsel grotendeels intact. Wel moet een onafhankelijke organisatie erop toezien dat de zorgkosten niet onevenredig hard stijgen. Hierdoor wordt een kostenbesparing in de collectieve Zvw bijdrage van € 0,8 miljard verondersteld. Deze besparing wringt wel met de anderzijds voorgenomen loonsverhoging.

Afschaffing huidige systeem van marktwerking behoort tot de mogelijkheden

50Plus wil een intensivering van de Zvw met € 2,9 miljard. PvdA en Denk zijn voor een verschuiving van een privaat zorgstelsel naar een collectief zorgstelsel, dit zorgt voor verhoging van de collectieve uitgave in de Zvw met € 3,2 miljard. Aan het huidige marktwerkingssysteem wordt een macrobeheersingsinstrument toegevoegd, ziekenhuizen moeten budgettaire overschrijdingen terugstorten in een Zorgverzekeringsfonds. GroenLinks en SP zijn voor de afschaffing van het huidige systeem en zijn respectievelijk voor een publiekrechtelijk zorgstelsel en een zorgstelsel met centrale aansturing. De totale collectieve bijdrage (het effect van alle budgettaire keuzes) stijgt het hardst bij de SP, waar € 12,1 miljard extra voor de Zvw beschikbaar komt. 

Figuur 2. Gecombineerde effect van alle budgettaire keuzes in de Zvw per partij

Uitbreiding financiering voor de langdurige Zorg

Alle partijen, behalve de ChristenUnie, trekken extra geld uit voor de langdurige zorg. Bij de VVD en ChristenUnie wordt het financieringsrisico van de ouderenzorg voortaan in grotere mate gedragen door zorgverzekeraars. In deze plannen verschuift € 0,2 miljard van de Wlz naar de Zvw. De SP verruimt juist toegang tot de Wlz, door cliënten met een VV3 profiel ook op te nemen. Dit veroorzaakt een structurele stijging van € 0,5 miljard maar levert een besparing van € 0,3 miljard op binnen de Zvw en Wmo. Het CDA compenseert financieel minder draagkrachtigen voor de geplande scheiding tussen wonen en zorg, dit zorgt voor een verruiming van de Wlz met € 0,8 miljard. Daarnaast staan nog andere kleinere verruimingen gepland in de partijprogramma’s.

Figuur 3. Gecombineerd effect van alle budgettaire keuzes in de Wlz per partij

Verslechterde financiële positie van gemeenten wordt aangepakt

De financiële situatie van gemeenten leidt ertoe dat alle partijen voor een verruiming van het gemeente- en provinciefonds zijn. De mate verschilt van € 4,0 miljard bij de PvdA (waarvan € 1,6 neerslaat bij de Jeugdzorg/Wmo), tot € 0,4 bij de SGP. Binnen de plannen van D66 wordt de gehele Jeugdzorg overgeheveld naar de Zvw. Dit betekent een verlaging van de Wmo/Jeugdzorg bijdrage van € 1,4 miljard en een verhoging van de Zvw. Door andere maatregelen verbetert, ook bij D66, het saldo lokale overheden met € 0,2 miljard. Daarnaast presenteert DENK een nationaal preventiefonds dat bijdraagt aan gezonde levensjaren van kwetsbare groepen en zet 50Plus in op innovatie. Deze plannen zorgen voor additionele Wmo uitgaven van € 0,4 miljard.

Figuur 4. Gecombineerd effect van alle budgettaire keuzes in de Wmo en Jeugdzorg per partij

Aan de slag met het opstellen van uw meerjarenraming?

Wilt u zelf aan de slag met uw meerjarenraming? Lees hier meer over hoe u een integrale meerjarenraming kunt inzetten als instrument voor financiële sturing.

Heeft u vragen over deze afwegingen of behoefte aan ondersteuning bij het opstellen van een meerjarenraming? Onze financiële experts kennen de zorgmarkt door en door en denken graag met u mee. Neem voor vragen vrijblijvend contact op met Daan van Houtum.