Vernieuwend financieel sturen

De laatste jaren zijn er door het Rijk veel verantwoordelijkheden overgedragen aan de zorgorganisatie en andere partijen zoals gemeenten en verzekeraars. Zorginstellingen moeten hun sturingsinstrumenten aanpassen aan deze nieuwe realiteit. Waarom? Door deze wijzigingen worden andere eisen aan de financiële sturing gesteld door zowel de interne toezichthouder als externe partijen (zoals financiers). De huidige financiële sturing bij zorginstellingen richt zich vaak op de verantwoording over het afgelopen jaar, het rapporteren over financiële resultaten in het lopende jaar en het opstellen van de budgetten voor het komende jaar (begroting).

Meerjarenraming als vertrekpunt voor de jaarlijkse kaderbrief

Natuurlijk blijft de verantwoording over het vorige boekjaar en het lopende boekjaar van wezenlijk belang. Dit is echter niet meer voldoende. De vernieuwende financiële sturing heeft de focus op toekomst- en risicogericht perspectief. Een meerjarige begroting dient hierbij als basis, waarbij tevens aandacht wordt besteed aan toekomstige risico’s. Steeds meer zorginstellingen gebruiken de meerjarenraming als vertrekpunt voor de jaarlijkse kaderbrief. Tevens zien wij dat de Raad van Toezicht op dit thema een scherpere rol vervult. Zij vragen steeds vaker naar prospectieve inzichten. Zo worden prognoses voor minstens tien jaar gevraagd om te zien of de organisatie ook op de lange termijn de financiële continuïteit kan waarborgen. Daarnaast vragen ze veelal om verschillende scenario’s door te rekenen en inzicht te bieden in de bijsturingsmogelijkheden indien de prognoses niet uitkomen.

Financiële instellingen willen inzicht in de financiële toekomst

Ook voor de financiers is inzicht in de toekomst van groot belang. Dit geldt zeker indien er op korte termijn extra middelen moeten worden aangetrokken voor nieuwe of recente investeringen. Financiële instellingen die geld uitlenen of het WFZ dat borg staat voor een lening, willen goed inzicht hebben in de financiële toekomst van de zorginstelling. Zij willen dat de zorginstelling kan aantonen dat zij onder redelijke aannames de rente en aflossingen blijvend kunnen betalen.

Duidelijke koers en doorberekening noodzakelijk voor plausibele toekomstverwachting

Bij het opstellen van lange termijn prognoses staat in ieder geval vast dat deze niet exact gaan uitkomen. Belangrijker is dat een dergelijk proces zorginstellingen bewuster maakt van de financiële effecten van beleidskeuzes en hen helpt om indicatoren te signaleren die vertrouwen geven in de toekomst. Natuurlijk is de toekomst onzeker, maar zonder duidelijk geformuleerde koers en doorrekeningen is het niet mogelijk te beoordelen of de toekomstverwachting van het bestuur (op basis van de huidige veronderstellingen) plausibel is.

Waar kunt u als zorginstelling beginnen?

Om een volledig beeld te krijgen is het van belang een financiële meerjarenprognose op te stellen. Hierbij dienen de zorgexploitatie, de vastgoedplanning en de financiering hiervan een integraal geheel te vormen.  De meest recente jaarrekening vormt hiervoor het uitgangspunt. Een belangrijk onzeker element in een dergelijke prognose blijft de zorgexploitatie. Juist omdat deze de grootste impact heeft op de financiële continuïteit, is de onderbouwing van de uitgangspunten het belangrijkste onderdeel. Vraagstukken hierbij zijn bijvoorbeeld in hoeverre de geprognosticeerde tarieven zich verhouden ten opzichte van de landelijke trend en de NZa-maximumtarieven of uitgangspunten van zorgverzekeraars. Hoe ambitieus zijn de besparingen ingerekend en is de flexibele schil van het personeel voldoende om een dergelijke besparing ook daadwerkelijk te realiseren?

Wat is het verschil tussen interne normen en de normen van financiers?

Aan de hand van deze meerjarenraming kunnen ook de financiële ratio’s, zoals liquiditeit, solvabiliteit, rentedekkingsgraad (ICR) en de mogelijkheid tot het betalen van rente en aflossing (DSCR) in beeld worden gebracht. Het is raadzaam deze ratio’s vervolgens af te zetten tegen de intern gehanteerde normen en de normen van financiers. Realiseer daarbij dat de door financiers gehanteerde normen vrij hard zijn en dat de instelling moet voorkomen dat zij niet aan de financiële convenanten voldoet.

Toetsen aan de hand van de Debt Service Coverage Ratio

Banken toetsen dit vooral aan de hand van de Debt Service Coverage Ratio (DSCR). Een DSCR van 1,0 houdt in dat de operationele kasstromen in dat jaar precies voldoende zijn om aan de financieringsverplichtingen (rente en aflossingen) te voldoen. Banken hanteren vaak een norm van circa 1,4. Daarnaast toetsen zij de solvabiliteit van de zorgorganisatie, waarbij de norm op 20 tot 25 procent ligt. Steeds vaker komen ook normen als een absolute EBITDA en de (Net) Debt/EBITDA terug.

Wat is de basis voor deze normen?

De basis voor deze normen is de meerjarenraming die de zorgorganisatie zelf heeft opgesteld en deel uitmaakt van de financieringsaanvraag. Na acceptatie hiervan is dit voor de financiële instelling ook de basis voor de eisen die in de overeenkomst worden opgenomen. Om te voorkomen dat er sprake zou kunnen zijn van een zogenaamde default situatie, is het dus eveneens van belang om verschillende scenario’s en stresstesten op te stellen. Door middel van een dergelijke scenario- of impactanalyse kan worden gekeken naar de financiële effecten van externe- en interne onzekerheden. De negatieve scenario’s kunnen er immers toe leiden dat de financiële continuïteit in gevaar komt en dat men niet meer kan voldoen aan de eisen van de financiers. Het is van belang om nu al inzichtelijk te maken welke acties noodzakelijk zijn en welke (bij)sturingsmogelijkheden de instelling heeft indien een dergelijke situatie zich dreigt aan te dienen. Flexibiliteit van het personeel en het vastgoed spelen hierbij een grote rol.

Hoe krijgt mijn instelling inzicht in de financiële effecten?

Om de financiële effecten goed te kunnen doorrekenen, zal de zorgorganisatie over vernieuwende financiële prognosemodellen moeten beschikken. Deze modellen moeten in staat zijn om een meerjarenraming op te bouwen vanuit de zorgexploitatie en de daarmee samenhangende kasstroomgenererende eenheden. Ook moeten deze modellen beschikken over de mogelijkheid om verschillende scenario’s door te rekenen. In andere sectoren (banken en verzekeraars, woningcorporaties, grote industriële ondernemingen) is het gebruik van dergelijke modellen al jaren gangbaar. De meest geavanceerde modellen beschikken hierbij ook over de mogelijkheid om risicoanalyses op te stellen op basis van zogenaamde Monte Carlo simulaties. Hiermee kan ook de mate van zekerheid van een bepaald scenario worden ingeschat.

Meteen aan de slag met vernieuwende financiële sturing?

Finance Ideas ondersteunt instellingen met advies en een slimme rekentool die instellingen ontzorgt op het gebied van financiële sturing. Interesse in de mogelijkheden of direct een vraag? Vul onderstaand formulier in en u ontvangt aanvullende informatie over dit onderwerp. Wilt u even sparren over de mogelijkheden voor uw instelling? Neem dan contact op met onze adviseurs, zij helpen u graag verder.