EBITDA als belangrijkste sturingsmiddel

Zorginstellingen stellen vaak de begroting op met als uitgangspunt de begroting van het voorgaande jaar. De begroting dient te voldoen aan de (interne) financiële kaders die een instelling stelt. Vaak wordt hierbij gestuurd op het behalen van een bepaald minimaal resultaat, bijvoorbeeld 1% – 2% ten opzichte van de omzet. Een jaarlijks positief resultaat is noodzakelijk om op de lange termijn voldoende eigen vermogen op te bouwen, zodat een zorginstelling eventuele risico’s op kan vangen. Het zegt echter weinig over de toekomstige financierbaarheid van investeringen. In dit artikel lichten we toe waarom EBITDA-sturing een geschikter instrument vormt dan resultaatsturing.

Zorginstellingen hebben nog vaak een minimale resultaatdoelstelling

Zorginstellingen zijn van oudsher gewend om bij het opstellen van de begroting te sturen op resultaat. Over het algemeen wordt een structureel resultaat van 1% tot 2% van de omzet (uitgezonderd van incidentele baten en lasten) noodzakelijk geacht. Hierbij neemt men vooral de vermogensopbouw in ogenschouw. Het resultaat fluctueert echter door wisselende rentestanden  en schommelingen in de activastaat. Het zegt daarmee weinig over de toekomstige investeringscapaciteit van een zorginstelling. Dit vraagt zeker op de lange termijn om een alternatief sturingsmiddel.

EBITDA vormt effectief sturingsmiddel voor een duurzame exploitatie

Om de haalbaarheid van een investeringsprogramma te bepalen is de EBITDA (of beter nog EBITDAR^[1]) een effectiever sturingsmiddel. De EBITDA is een benadering voor de vrije kasstromen van een zorgaanbieder. Grootschalige investeringen gaan gepaard met een toename van de rente en afschrijvingen (ervan uitgaande dat externe financiering benodigd is). Om de toenemende kapitaallasten te kunnen dragen, is een bepaald niveau van de EBITDA nodig om het streefresultaat te realiseren. Een zorgaanbieder die momenteel relatief lage kapitaallasten heeft (het pand is afgeschreven of de financiering is afgelost) kan een goed resultaat halen ondanks dat zij een laag EBITDA-niveau heeft. Het goede resultaat verbloemt dan als het ware een mindere exploitatie.

Op de korte termijn levert dit geen problemen op. Lage kapitaallasten impliceren echter vaak dat de zorgaanbieder een toekomstige investeringsopgave heeft. Op dat moment zullen de kapitaallasten stijgen en komt het resultaat bij een gelijkblijvende exploitatie onder druk te staan. Resultaatsturing geeft dus niet altijd richting aan de operationele kasstroom die nodig is om een duurzame exploitatie te creëren op de lange termijn. Door te sturen op een toekomstbestendig EBITDA-niveau kan een zorgaanbieder tijdig voorsorteren op de nieuwbouw.

De EBITDA steeds vaker convenant bij financiers

Naast de solvabiliteit en de Debt Service Coverage Ratio (DSCR), traditioneel gezien de meest gebruikelijke convenanten, nemen financiers steeds vaker een EBITDA-eis op in de kredietdocumentatie. In eerdere artikelen schreven wij reeds over de absolute EBITDA-eis of de Net Debt/EBITDA-ratio. Door te sturen op een EBITDA voorkomt de instelling dat zij in de knel komt met haar bancaire convenanten.

Voorafgaand aan het verkrijgen van financiering laten zorginstellingen in de financiële prognose veelal een stijging van de EBITDA zien om het investeringsprogramma te kunnen realiseren. Vanuit het oogpunt van de financier vormt een taakstelling een risico, omdat verbeterprogramma’s altijd onzekerheid met zich meebrengen. Voor financiers doet een reeds gerealiseerde EBITDA-verbetering het logischerwijs beter dan een geprognosticeerde EBITDA-verbetering. Aan de andere kant is een verbetering van de EBITDA soms pas daadwerkelijk te realiseren nadat er is geïnvesteerd. Het is logisch dat een investering een bepaalde ROI met zich meebrengt, die zich uiteindelijk vertaalt in een hogere EBITDA. In dat geval blijft het echter wel nog steeds een belofte.

De mogelijke gevolgen van EBITDA als sturingsmiddel dienen tijdig in kaart te worden gebracht  

De focus verleggen van resultaat naar EBITDA heeft intern grote gevolgen. Indien uw zorginstelling in voorbereiding op een grootschalige nieuwbouw de EBITDA structureel verbetert (om de toekomstige kapitaallasten te kunnen dragen), dan kan dit leiden tot een resultaatsniveau dat tijdelijk hoger ligt dan het niveau in de sector. Dit is op dat moment echter noodzakelijk om de toekomstige investering te kunnen dragen. Vanuit een maatschappelijk oogpunt is het verleidelijk om deze middelen direct in te zetten voor een kwalitatieve zorg. Hierbij wordt echter teveel op de korte termijn gedacht. Tegelijkertijd kan het ook verantwoord zijn om een lager resultaat dan 2% te realiseren (een deel van het vermogen wordt ingezet) wanneer de vermogensopbouw geen 2% nodig heeft.

In beide gevallen is het van belang de Raad van Toezicht en andere (maatschappelijke) stakeholders zoals cliëntenraad, gemeenten, zorgkantoren en zorgverzekeraars tijdig mee te nemen in de achtergrond van de aansturing en op te leiden in de gekozen aansturingsmethodiek. Bij een hoog of laag resultaat zie je namelijk vaak tegenstrijdige belangen tussen financiers en de maatschappelijke stakeholders waaraan de zorginstelling verantwoording moet afleggen (waarom niet aan de zorg besteed?).

Heeft u vragen over de EBITDA van uw zorginstelling?

Heeft u vragen over de EBITDA, de consequenties voor uw zorginstelling of wilt u sparren over uw specifieke situatie? Neem vrijblijvend contact op met Jeroen Lindeboom. Ons team ondersteunt zorginstellingen op het gebied van financiële sturing.

Heeft u een investeringsopgave en bijbehorende financieringsbehoefte? Dan is de eerste stap het opstellen van een meerjarenprognose om uw toekomstige investeringscapaciteit te bepalen.

^{[1] De EBITDAR (Earnings Before Interest Taxes Depreciation and Rent) representeert de EBITDA gecorrigeerd voor huur. De EBITDAR-marge geeft daarmee een beter beeld van de vrije kasstroom uit de zorgexploitatie (ook wel de effectiviteit) en maakt zorginstellingen op dit onderdeel beter vergelijkbaar.}