Financieel vooruitzicht gehandicaptenzorg blijft onzeker

Een jaar geleden heeft Finance Ideas in opdracht van Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland een scenarioanalyse uitgevoerd waarin de impact van zogenoemde ‘donkere wolken’ op de lange termijn financierbaarheid van de zes zorgaanbieders inzichtelijk is gemaakt.

Een jaar later zien we dat het terugdraaien van een aantal bezuinigingsmaatregelen in de Wlz tijdelijk de lucht heeft geklaard. Het vooruitzicht voor de sector blijft ook nu nog onzeker. Met dezelfde zes zorgaanbieders heeft Finance Ideas opnieuw een scenarioanalyse uitgevoerd. In dit artikel blikken we terug op het proces en de belangrijkste uitkomsten.

Tariefdruk en krapte arbeidsmarkt hebben negatief effect op operationele marge

Het wel of niet doorvoeren van de bezuinigingen op de (langdurige) zorg voor 2025 is een onzekere factor en ligt op moment van schrijven bij de tweede kamer. Op termijn lijken deze bezuinigingen, echter onvermijdbaar. In de analyse zien we dit specifiek terug in de bezuinigingsmaatregelen gericht op ‘ombuiging behandeling’ en ‘meerjarig contracteren’ (in de rijksbegroting van ministerie van VWS is een taakstelling opgenomen op deze posten). Daarnaast zijn we er in het basisscenario vanuit gegaan dat er geen additionele middelen aan de loonruimte wordt toegevoegd om het tekort gerelateerd aan de loonstijging in 2024 en 2025 op te vangen. Tezamen leiden deze ontwikkelingen tot een 2%-punt lagere EBITDA. Hierin is mogelijke additionele tariefdruk vanuit het recent gepresenteerde hoofdlijnenakkoord nog niet meegenomen.

Tegelijkertijd hebben zorgaanbieders nu al moeite om de personele bezetting rond te krijgen. Verzuim blijft een aandachtspunt en met vaak inhuur van duurdere PNIL tot gevolg. Zowel vanuit de opbrengsten- als kostenkant staat de marge van gehandicaptenzorgaanbieders onder druk. Er blijft geen tot beperkte ruimte over om de noodzakelijke investeringen in vastgoed, duurzaamheid, ICT en personeel uit te voeren.

Ook interessant: Beloning in de zorg: duivels dilemma voor beleidsmakers

Toekomstige investeringsopgave zet het resultaat verder onder druk

De kapitaallastenratio (afschrijvingen, rente en huur als percentage van de omzet) laat een dalende lijn zien tussen 2017 en 2022. Deze daling wordt mede veroorzaakt door de dalende rente van de afgelopen jaren.  Nu de rente (en ook de bouwkosten) hard zijn gestegen, ontstaat er druk op de toekomstige investeringscapaciteit. Hier komen de toenemende eisen voor duurzaamheid nog bovenop.

In de analyse nemen we de investeringsopgave van individuele zorgaanbieders mee.  De investeringsopgave en bijbehorende financiering leidt tot een stijging van de afschrijvingen en rente, die zorgaanbieders niet kunnen opvangen met een steeds kleinere operationele marge.

Vijf van de zes instellingen vanaf 2027 niet meer financierbaar

De sectorontwikkelingen hebben over de gehele breedte een negatieve impact op de financiële ratio’s. Het gemiddelde resultaat van de zorgaanbieders is in 2024 nog bijna 1% positief (op basis van begroting). In 2025 is het gemiddelde resultaat -1,1%, voornamelijk veroorzaakt door de tariefdruk. Zonder bijsturing daalt het resultaat voor de zes zorgaanbieders verder naar -2,5% in 2030, gedreven door de afschrijvingen- en rentelasten die volgen uit de investeringsopgave. Vanaf 2027 voldoen ook de DSCR en de net debt / EBITDA niet meer aan de marktnorm en zijn daarmee niet meer financierbaar.

In een gevoeligheidsanalyse hebben we onder andere doorgerekend wat een verdere tariefdruk in de Wlz (-2%) doet met de financiële ratio’s. Daarnaast hebben we inzichtelijk gemaakt wat de impact is wanneer de zwaardere zorgvraag wordt ingevuld met duurdere PNIL (factor 1,4 ten opzichte van PIL).  In beide scenario’s komt de financierbaarheid komend jaar al onder druk te staan.

Elze Vonk, Raad van Bestuur Alliade

“de operationele marge staat al enkele jaren onder druk in de gehandicaptenzorg. De aangekondigde bezuinigingen en de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt gaan ten koste van de broodnodige investeringen in ICT, huisvesting, verduurzaming en niet te vergeten personeel”

Over deze impactanalyse

Voor de resultaten van deze analyse is de begroting 2024 als uitgangspunt gebruikt voor de exploitatie en de (concept) jaarrekening als uitgangspunt voor de balans (vermogen en liquiditeit). Daarnaast levert elke zorgaanbieder  een eigen investeringsprognose aan. Met instellingsspecifieke input hebben we voor elke zorgaanbieder een unieke meerjarenraming opgesteld, waarin de impact van de sectorontwikkelingen op een gestandaardiseerde manier is doorgerekend. Hierbij is het uitgangspunt gehanteerd dat zorginstellingen niet additioneel (bovenop begroting) bijsturen.

Over het resultaat

Het resultaat is een individuele rapportage met de uitkomsten van de scenarioanalyse, afgezet tegen de benchmark. Hiermee hebben de deelnemers niet alleen zicht gekregen op de ontwikkeling van de eigen financiële positie, maar kan zij op zowel op algemene kengetallen (verzuim, inzet FTE per cliënt, kostprijs PNIL, etc.), als op gerealiseerde kostenratio’s (verbeterpotentieel) en op uitkomsten (financiële ratio’s en investeringsratio’s) een vergelijking maken.

Via onderstaande link geven we een voorbeeld van de individuele benchmark rapportage.