Mogelijk tekort loonruimte 2025 in de langdurige zorg

Op 19 september jl. heeft het Centraal Planbureau (CPB) de Macro Economische Verkenning (MEV) gepubliceerd. Hieruit blijkt dat verwachte loonstijging voor 2025 0,90% hoger is dan op basis van de CEP. Concreet betekent dit dat als de loonstijging in de langdurige zorg in 2025 gelijk is aan de gemiddelde marktloonstijging in Nederland er een tekort op de loonruimte zal ontstaan. Het tekort zal pas in 2026 via de nacalculatie gecompenseerd worden. 

Om de impact van de CEP en MEV op de personeelskosten te duiden moeten we eerst kijken naar de vergoeding die zorginstellingen vanuit de Wlz voor personeel ontvangen. 

Effect van CEP en MEC op WLZ-tarieven

Tweemaal per jaar publiceert het Centraal Planbureau (CPB) de langetermijnverwachtingen op macro-economische gebied. In februari het Centraal Economisch Plan (CEP) en in september de Macro Economische Verkenning (MEV). Voor de langdurige zorg heeft de CEP een directe impact. De CEP wordt namelijk gebruikt voor de jaarlijkse indexatie van de componenten loon, materieel en NIC in de Wlz-tarieven.

De indexatie van de Wlz-tarieven voor 2025 is daarmee al vastgesteld op basis van de economische verwachtingen uit februari 2024. De MEV wordt niet gebruikt voor de indexatie van de Wlz-tarieven, maar geeft wel het meest actuele inzicht voor de verwachte kostenstijging voor het komende jaar en biedt relevante informatie om rekening mee te houden in de begroting.

Ook interessant: Wat is de impact van de nieuwe Wlz-tarieven 2025?

Ontwikkeling loonruimte in 2025

Elk jaar wordt de looncomponent in de Wlz geïndexeerd met de overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling (OVA). Deze wordt jaarlijks berekend op basis van de CEP. In de tarieven voor het aankomend jaar (t) houdt de NZa rekening met een correctie op de definitieve indexcijfers voor het huidige jaar op basis van nacalculatie (t-1). Voor 2025 bedraagt de verwachte marktloonstijging 4,18%, waarbij zorginstellingen nog eens 1,01% extra krijgen voor de loonstijging uit 2024 op basis van nacalculatie. De looncomponent in de Wlz-tarieven is voor 2025 netto geïndexeerd met 5,23%^[1].

Onderstaande tabel geeft inzicht in hoe de indexatie van loon tot stand is gekomen.

Hogere marktloonstijging op basis van de MEV

De verwachting bij de CEP was dat de marktlonen in 2025 gemiddeld met 4,18% gaan stijgen. In de MEV zijn de meest recente verwachtingen met betrekking tot de marktlonen opgenomen. De verwachting is dat de marktlonen in 2025 gemiddeld met 5,08% stijgen. Als de lonen in de langdurige zorg één-op-één meestijgen met de verwachte marktloonstijging uit de MEV, dan betekent dit dat er potentieel een tekort van 0,9% in 2025 ontstaat.  

Om de mismatch tussen de loonindexatie (loon t) in de Wlz-tarieven 2025 en de daadwerkelijke loonstijging op te vangen wordt gewerkt met een nacalculatie. De nacalculatie voor 2025 landt echter pas in 2026 in de tarieven. Als we voor de nieuwe cao-afspraken uitgaan van de MEV, dan ontstaat er in 2025 een loon-gap. Een loon-gap betekent dat de loonkosten harder stijgen dan de vergoeding. Of er een loon-gap ontstaat hangt af van de uitkomst uit de cao-onderhandelingen. Voor zowel de Verzorging, Verpleging en Thuiszorg (VVT), Gehandicaptenzorg (GHZ) en de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) zal dit jaar een nieuwe cao worden afgesloten die per 1 januari 2025 ingaat. Tot dan geeft de MEV de beste indicatie voor de verwachte loonstijging voor 2025 en verder.

Verwachte nacalculatie 2026

Hoe hoog de nacalculatie voor de Wlz-tarieven in 2026 gaat zijn, kunnen we pas vaststellen als het CPB in februari 2025 het Centraal Economisch Plan (CEP) publiceert. Op basis van de MEV kunnen we wel alvast een inschatting maken. Als we ervan uitgaan dat de marktlonen in 2025 gemiddeld met 5,08% stijgen, komt de nacalculatie voor 2026 uit op 0,86%^[2].

Of de nacalculatie in 2026 voldoende is om de loon-gap te dichten hangt af van twee factoren. De daadwerkelijke cao-loonstijging in de langdurige zorg in 2025 én de gemiddelde marktloonstijging op basis van de CEP 2025 die gebruikt wordt voor de definitieve nacalculatie. Naar verwachting is de nacalculatie van 1,01% in de Wlz-tarieven te laag om de overloop van de loonsverhoging in 2024 te compenseren. Of dit voor 2025 ook geldt moet nog blijken.

Meer over dit mogelijke effect in het artikel: Beloning in de zorg: duivels dilemma voor beleidsmakers

Inzicht in de impact op uw strategisch (vastgoed) beleid?

Hoe de lonen in de zorg zich komend jaar gaan ontwikkelen, wordt duidelijk wanneer de nieuwe cao’s zijn afgesloten. De MEV biedt momenteel het meest actuele inzicht in de ontwikkelingen voor 2025, maar ook voor de jaren daarna. Om de mogelijke effecten (op de lange termijn) te kwantificeren en de impact voor individuele zorginstellingen inzichtelijk te maken, is de meerjarenraming een zeer geschikt middel.

Meer over de haalbaarheid van strategische vastgoed

Wilt u verder kijken dan de begroting? En wilt u weten wat dit betekent voor de haalbaarheid van uw strategisch (vastgoed)beleid, investeringscapaciteit en financiële continuïteit in het algemeen? Neem contact op met Daan van Houtum om hier vrijblijvend over te sparren.

^{[1] De berekening voor de indexatie loonkostenvergoeding is als volgt: (1+0,0101)*(1+0,0418) = 5,23%
[2] De berekening voor de nacalculatie (Loon t-1) is als volgt: 1,0508/1,0418-1 = 0,86%}