Hoe stuur je financieel in onzekere tijden?

Zorginstellingen worden behoorlijk op de proef gesteld. Het post-covid tijdperk biedt geen rust en stabiliteit voor zorgaanbieders. De arbeidsmarkt blijft krap, recente loonstijgingen vanuit de cao’s landen niet volledig in de tarieven (de ova blijft achter) en de landelijke zorgbudgetten staan onder druk. Hoe ga je hiermee om? Hoe houd je grip op de financiële situatie?

Wisselend macro-economisch beleid ten aanzien van zorgbudgetten geeft onzekerheid

Met name de zorgbudgetten hebben o.a. in de langdurige zorg geleid tot wisselend beleid ten aanzien van de tarieven. Onzekerheid over de inkomsten maakt het voor zorginstellingen lastig om beleidsmatige keuzes te maken. Zeker als het gaat om keuzes die langdurige consequenties met zich meebrengen, bijvoorbeeld investeringen in vastgoed en ICT.

Bezuinigingen worden doorgeschoven naar het volgende kabinet

In 2023 werd in de Wlz een reeks aan bezuinigingen aangekondigd, die zouden leiden tot een forse afslag op de tarieven. Het gaat om een post van € 615 miljoen, gerelateerd aan onder andere ‘meerjarig contracteren’, ‘taakstelling Wlz-behandeling’ en ‘doorontwikkeling kwaliteitskader’. Vorig jaar werden de 2024-bezuinigingen geschrapt en daarmee doorgeschoven naar 2025. Hoewel het demissionair kabinet deze bezuinigingen concreet benoemt voor aankomend jaar (voorjaarsnota 2024), heeft de Tweede Kamer deze voorhangbrief van de minister (met de voorgenomen bezuinigingen voor aankomend jaar) controversieel verklaard. De consequentie is dat zorgaanbieders nog steeds niet weten waar ze komende jaren aan toe zijn.

Ook inkoopkader Wlz en beleidsregel NHC geven geen zekerheid

Niet alleen de bovengenoemde bezuinigingen die betrekking hebben op het macrobudget, maar ook het landelijk inkoopkader van de zorgkantoren bieden geen zekerheid. Voor de gehandicaptenzorg is er nog geen zicht op het richttarief voor 2024 (n.a.v. uitspraak hoger beroep over herberekening richttariefpercentage). Ook de berekeningssystematiek van het richttarief voor komende jaren is nog niet bekend. Daarnaast zijn als gevolg van een motie in de Tweede Kamer (motie Dobbe) onder andere de bezuinigingen ten aanzien van de NHC teruggedraaid. Ook ten aanzien van de kapitaallastenvergoeding is voor de langdurige zorg onduidelijk waar zij op lange termijn aan toe zijn.

Lees ook: 3 actuele ontwikkelingen in de Wlz & de impact daarvan op de tarieven

‘In control’ zijn nu nog belangrijker

Om in deze periode van onzekerheid toch een weloverwogen keuze te maken is een volledig overzicht van de kansen en bedreigingen nodig. Inzicht in de effecten en deze risico’s helpen om richting te geven bij de strategische keuzes. Met de transities binnen het speelveld van de zorginstelling is het vandaag de dag nog belangrijker om als zorginstelling ‘in control’ te zijn. Een meerjarenraming is hiervoor een belangrijke tool. Een zorginstelling heeft niet altijd invloed op de effecten van bedreigingen om haar heen. In een wereld waarin transities en ontwikkelingen sneller en sneller gaan, is het als zorginstelling daarom belangrijk om een bepaalde mate van flexibiliteit te hebben. Dit geeft ruimte om eventuele tegenslagen op te vangen.

Reken je niet te rijk in een beleidsscenario

Al deze ontwikkelingen zorgen voor een toename van de risico’s. De komende jaren staat voor de financial het waarborgen van de financiële continuïteit dus nog hoger op de agenda. Het is van belang om in het beleidsscenario een realistische inschatting te maken van de risico’s en hier niet te optimistisch te rekenen. In het geval van de voorgenomen bezuinigingen in de Wlz is het ondanks het uitstel (2024 en mogelijk ook 2025) reëel om deze mee te nemen.

Het landelijk macrokader is zonder bijsturing als gevolg van demografische ontwikkelingen (meer zorgbehoevenden en minder belasting-/premiebetalers) namelijk niet houdbaar. In het beleidsscenario kun je de aanname hanteren dat de tariefdruk (deels) wordt opgevangen door efficiënter bij te sturen op de kosten. Op deze manier ga je niet uit van het meest negatieve scenario, maar maak je wel inzichtelijk welke ombuiging nodig is om het strategisch beleid uit te kunnen voeren (welke opgave heeft de zorginstelling).

Inzicht in scenario’s en risico’s geven richting

Om meer houvast te krijgen bij strategische besluitvorming is een financiële prognose (meerjarenraming) een goede start, maar niet voldoende. Een gevoeligheidsanalyse maakt inzichtelijk wat de impact is van kansen en bedreigingen die de financiële continuïteit kunnen beïnvloeden. Bijvoorbeeld als uw organisatie niet in staat is om de impact van het verwachte tarief deels of in zijn geheel niet op te vangen.

Inzicht in de verschillende scenario’s, bijvoorbeeld ten aanzien van het strategisch investeringsprogramma, geven informatie. Zo krijgt u een volledig beeld in welke mate uw zorgorganisatie in de verschillende scenario’s in staat is de financiële continuïteit te waarborgen. Hierbij is het raadzaam om ook alvast na te denken over bijstuurmogelijkheden, en de impact (en effectiviteit) van deze maatregelen inzichtelijk te maken.

Vragen over de impact op uw organisatie?

Wilt u verder kijken dan de begroting en wilt u weten wat de recente macro-economische ontwikkelingen betekenen voor de haalbaarheid van uw strategisch (vastgoed) beleid en financiële continuïteit in het algemeen? Neem contact op met Daan van Houtum om hier vrijblijvend over te sparren.