Zorginstellingen in financiële nood? Drie tips voor corporaties

In het nieuws van de afgelopen weken was het nauwelijks te missen: steeds meer zorginstellingen hebben moeite om financieel het hoofd boven water te houden. Dat is een onprettige boodschap in een tijd waarin steeds meer mensen een beroep doen op de zorg. Ook woningcorporaties kunnen de impact ervaren van zorginstellingen die het financieel nog maar nauwelijks redden. We zien een toename van het aantal gevallen waarin de hurende zorginstelling in gesprek wil over de huurovereenkomst(en) van zorgvastgoed. En dat terwijl in de afgelopen twee jaar de huurverhoging regelmatig ook al was afgetopt. Wat doe je als corporatie als zo’n verzoek binnenkomt? We geven drie praktische tips.

Zorginstellingen in nood: wat is er aan de hand?

De jaarrekeningen van zorginstellingen over 2022 laten zien dat voor het eerst sinds jaren de financiële ratio’s van zorginstellingen afnemen. In de publicatie ‘Benchmark financiële prestaties zorginstellingen 2023’ valt onder andere te lezen dat in ouderenzorg het percentage instellingen met een zwakke kredietwaardigheid is verdubbeld ten opzichte van 2022 (van 14% naar 28%). De onderliggende analyse van Finance Ideas laat zien dat de kosten toenemen door onder andere een stijging van het aandeel van ‘personeel niet in loondienst’. Vrijwel zeker speelt ook de aflopende ondersteuning vanwege Covid-19 een rol. In combinatie met een toenemend ziekteverzuim schetsen deze ontwikkelingen een beeld van toenemende operationele druk op instellingen, met negatieve financiële gevolgen. In de gehandicaptenzorg en GGZ zien we vergelijkbare ontwikkelingen, waarbij inmiddels respectievelijk 23% en 34% van de instellingen in een situatie van zwakke kredietwaardigheid zijn beland. Voor alle duidelijkheid: ze zijn niet meteen failliet, maar bijsturing is echt gewenst om weer tot een financieel duurzaam bedrijfsmodel te komen.

Financiële uitdagingen zetten relaties onder druk

Woningcorporaties die vastgoed aan zorginstellingen verhuren, merken steeds vaker dat de financiële druk bij partners toeneemt. In de praktijk leidt dit tot vragen over het aanpassen van de huurprijs en de voorwaarden in de huurovereenkomst. Bij nieuwbouw of nieuwe huurovereenkomsten komen vanuit woningcorporaties tegelijkertijd vragen over de kredietwaardigheid van zorgpartners. Verhuren we eigenlijk wel aan een financieel stabiele partij? Deze onzekerheid zet relaties in toenemende mate onder druk, terwijl juist langdurige en stabiele samenwerking voor de doelgroep van groot belang is.  Bij het samenwerken met een zorginstelling is het daarom verstandig om je als corporatie een zo duidelijk mogelijk beeld te vormen van de situatie en de rol die je kan spelen om het lange termijn partnership te ondersteunen.

1. Zorg voor voldoende kennis van de wereld van de zorg

De kennis over de wereld van de zorg neemt bij woningcorporaties in rap tempo toe. Dat is belangrijk, want de maatschappelijke opgave vraagt om samenwerking en een goede samenwerking is gebaat bij wederzijds begrip. Tegelijkertijd is en blijft het beoordelen van de financiële positie en de (vastgoed)exploitatie van een zorginstelling een specialistische bezigheid. Zeker in het geval waarin een zorginstelling vraagt om een bijdrage in het oplossen van een financieel probleem, is het van belang dat corporaties in staat zijn om een onafhankelijke analyse van de situatie uit te voeren. Voldoende eigen kennis van zorgfinanciën is essentieel, of moet extern worden verkregen.

2. Onderzoek het probleem en de oorzaak ervan

De meeste zorgorganisaties ervaren financiële uitdagingen in de zorgexploitatie. Waar een financieel tekort voorheen vaak kon worden gedekt vanuit de vastgoedexploitatie, neemt ook daar de druk toe door stijgende kosten en de aankomende korting op de vastgoedvergoeding (nhc) van 4,2%. Zodra een zorginstelling zich meldt voor heronderhandeling van een huurovereenkomst, is het van belang om eerst te onderzoeken en (vooral!) bespreken waar de oorzaak van het financiële gat ligt. Corporaties kunnen bijvoorbeeld via een (tijdelijke) huurkorting bijdragen aan een financiële verbetering, maar zijn daar meestal niet structureel toe bereid als het werkelijke probleem niet de vastgoedexploitatie is.

3. Maak duidelijke afspraken over toekomstige risicoverdeling

In het proces om te komen tot nieuwe afspraken is van belang om niet alleen aandacht te besteden aan de korte termijn oplossing voor de zorginstelling. Het is minstens zo relevant om te bespreken hoe in de toekomst kan worden voorkomen dat opnieuw (nood)oplossingen moeten worden toegepast. Ook kan het zinvol zijn om in ruil voor een korte termijn bijdrage een verlaging van lange termijn risico’s te vragen. Om dat in een eenvoudig voorbeeld concreet te maken: in ruil voor een (tijdelijke) huurverlaging kan bijvoorbeeld de looptijd van de overeenkomst worden aangepast. Zo blijft de betaalbaarheid voor de zorginstelling op orde, terwijl de corporatie baat heeft bij een lange termijn verhuur van (specifiek) zorgvastgoed.

Vragen over het thema Wonen en Zorg?

Onze adviseurs ondersteunen woningcorporaties bij vraagstukken rondom zorgvastgoed. Van het ontwikkelen van een strategische visie, investeringsanalyse, risicoanalyse, huurcontracten tot het opstellen van een businesscase of procesbegeleiding bij uw woonvisie. Wilt u vrijblijvend sparren over uw situatie? Neem contact op met Michiel Majoor voor de mogelijkheden.

Meer inzicht in het speelveld van Wonen en Zorg?

Wilt u meer weten over de bekostiging van zorgvastgoed en het verdelen van risico’s? Tijdens de training: De businesscase van zorgvastgoed staan we stil bij de eisen, risico’s, huurcontracten en de impact voor uw corporatie. Bekijk hier het programma en de data.