Duurzame renovatie: De vier belangrijkste innovatieve lessen van multinationals

Gebouwen zijn verantwoordelijk voor 40% van het energieverbruik en 36% van de CO2 uitstoot in Europa. Daarnaast heeft de kwaliteit van woningen een impact op bewonersgezondheid die in steeds grotere mate wordt erkend.

Om de klimaatdoelen van Parijs te halen, moeten er in Europa naar schatting van de Universiteit van Cambridge om en nabij de 250 miljoen woningen worden gerenoveerd vóór 2050. Dit komt neer op 23 duizend woningen per dag wat jaarlijks meer is dan alle huizen in Parijs, Londen en Berlijn bij elkaar. Het huidige Europese renovatiepercentage moet ruimschoots worden verdubbeld naar 3,4%. Hoe kunnen we in Nederland een “bouwsteentje” bijdragen aan het verhogen van het renovatietempo?

Energie-armoede als oorzaak voor achterblijvende renovatietrend

Ten grondslag aan deze achterblijvende renovatietrend ligt volgens de Universiteit van Cambridge Institute for Sustainability Leadership (CISL) het fenomeen “energie-armoede”. Naar schatting ondervindt circa 11% van de Europese bevolking energie-armoede, wat betekent dat men meer dan 10% van het inkomen uitgeeft aan energie (e.g. verwarming, water, verlichting, etc.).

De belangrijkste oorzaken voor energie-armoede zijn een laag inkomen, hoge energieprijzen en een lage energie-efficiëntie van woningen. Dit laatste vormt doorgaans ook een heet hangijzer voor de Nederlandse (sociale) woningvoorraad. Aan de hand van bedrijfscases van 12 multinationals is door CISL onderzoek verricht naar het stimuleren van renovatie en overkomen van de hindernissen in het proces.

Uitdagingen op weg naar een duurzame woningvoorraad

Verduurzaming van gebouwen wordt hoofdzakelijk geremd door enerzijds financiële aspecten en anderzijds wetgeving, of het gebrek eraan waardoor kwaliteitsstandaarden ontbreken. Daarnaast schiet kennis vaak te kort en ontbreekt het bewustzijn van energie-efficiëntie en de voordelen ervan. Uiteindelijk leiden deze factoren tot het afwezig zijn van beweegredenen of het vormen van buitenproportioneel complexe opvattingen over verduurzaming. Voor sociale woningen gelden natuurlijk andere uitdagingen dan voor koopwoningen, maar links of rechtsom is de gehele woningvoorraad onderhevig aan een zekere “renovatieremming”.

Een innovatief denkbeeld als oplossing

Er moet, ook in Nederland, een innovatiever perspectief op woningrenovatie worden ingenomen dan momenteel het geval is. Om dit te bewerkstelligen kan het waardevol zijn om een blik te werpen op duurzaamheidstoepassingen die voortkomen uit de standpunten van multinationals die niet direct betrokken lijken te zijn bij het verduurzamingsproces van woningen. Enkele leerzame lessen van multinationals:

1. Bieden van coördinatie en ondersteuning bij alle fases van het verduurzamingsproces

Het woningrenovatielandschap is, met de inmenging van verschillende spelers en incomplete wetgeving, erg complex. Deze complexiteit is een van de eerdergenoemde barrières voor het verwezenlijken van energie-efficiëntie van woningen. Des te belangrijker is het dat eindgebruikers te allen tijde worden geïnformeerd en ondersteund door partijen met expertise.

Een innovatief voorbeeld hiervan is het Deense initiatief “Betterhome” waarbij producenten van bouwmaterialen en installateurs worden getraind in het betrekken van woningeigenaren bij het gehele renovatieproces. Bij dit project zijn 105 installatiebedrijven, vijf banken en vier nutsbedrijven aangesloten. De focus ligt voornamelijk op intensieve renovatie waarbij investeringen rond de € 70.000,- liggen en een energiebesparing van 30% tot 70% opleveren.

2. Focussen op de lange-termijn visie van renovaties met een woningpaspoort

Vaak is door de bomen nog amper het bos te zien en structuur in het verduurzamingsproces speelt hierbij een belangrijke rol. Een oplossing hiervoor is gebruik te maken van een zogenaamd “woningpaspoort“. Hierbij wordt aan een woning een lange-termijn planning gehangen zodat de verschillende partijen die betrokken zijn op een ander moment in het proces, beter kunnen anticiperen op zowel werkzaamheden uit het verleden als nog uit te voeren werkzaamheden. Dit zal de efficiëntie van het renovatieverloop ten goede komen.

3. Verbeteren van duurzame verdienmodellen

Bij het financieel aantrekkelijker maken van woningverduurzaming liggen vooral kansen bij koopwoningen. Het invoeren van een groene hypotheek of andere vormen van duurzame leningen, waarbij renteverlagingen optreden als gevolg van een lager risico door verduurzamingsrenovaties, is reeds succesvol gebleken.

Voor woningcorporaties kan objectgebonden financiering van koopwoningen die tussen corporatiebezit liggen en daarmee verduurzaming bemoeilijken een oplossing bieden. Het mee verduurzamen van dit “gespikkeld bezit” heeft al uitgewezen een rendabel verdienmodel zijn.

4. Verminderen van ontwrichting

Een laatste horde op de spreekwoordelijke sintelbaan der verduurzaming heeft betrekking op de bewoners. Bij ingrijpende renovaties is het vaak het geval dat bewoners worden verstoord in hun dagelijkse leven en zich hiertegen afzetten.

Een oplossing kan worden geboden door middel van off-site renovatie waarbij grote delen van de verduurzamingsplannen in de vorm van voorgefabriceerde onderdelen worden geproduceerd in een fabriek. Energiesprong heeft in Nederland zo al ruim 1.300 grote renovaties uitgevoerd.

Aanbevelingen

Om het renovatietempo te versnellen moet de overheid hun wetgeving dermate inrichten dat het renovatieproces en de daarmee gepaarde verduurzaming op sleutelpunten wordt gereguleerd en onderworpen aan standaarden. Naast regulering is het noodzakelijk dat er financiële garanties worden gegeven om ontmoediging te voorkomen. Verder is het van belang dat duurzaamheidsrenovaties uitgevoerd en begeleid worden door ervaren en erkende partijen om advies te geven gedurende het gehele proces en hoge kwaliteit te waarborgen. Zo kunnen we de woningvoorraad klaar stomen voor de 21e eeuw.

Meer weten of verdiepen?

Wilt u weten hoe innovatief redeneren u kan helpen bij het realiseren van een CO2-neutrale en gasloze voorraad? Volg dan onze training opstellen afwegingskader. De training verdien- en financieringsmodellen voor een CO2-neutrale voorraad geeft u meer inzicht in de verschillende modellen om uw verduurzamingsinvesteringen financieel haalbaar te maken.

Heeft u de routekaart ingevuld en bent u benieuwd wat de financiële haalbaarheid is? Onze adviseurs ondersteunen corporaties om samen inzicht te verkrijgen met een analyse van de financiële impact van uw investeringsvoornemens.