Achtergestelde lening alternatief voor aandelenkapitaal?

Voor de intramurale zorgsector geldt een verbod op dividenduitkering. Hierdoor is het aantrekken van risicodragend kapitaal in de vorm van aandelen niet mogelijk. Investeerders kunnen wel achtergestelde leningen verstrekken. Wat zijn achtergestelde leningen en is dit gebruikelijk in de zorg?

Achtergestelde leningen kennen een hoger risico en dus een hogere rente

Vermogensverschaffers (eigen vermogen en vreemd vermogen) eisen een vergoeding voor het beschikbaar stellen van het vermogen en het risico dat zij hiermee lopen. Voor vreemd vermogen (veelal bancaire leningen) bestaat deze vergoeding uit rente. Een onderneming kan meerdere leningen hebben uitstaan bij diverse vermogensverschaffers. Over het algemeen hebben deze vermogensverschaffers een gelijke positie, ofwel in geval van opeising van de schuld (bijvoorbeeld bij een faillissement) hebben zij gelijke rechten om zich op het vermogen van de schuldenaar te verhalen. Indien een vermogensverschaffer een achtergestelde lening heeft verstrekt is dit niet het geval. Dit betekent dat de verstrekker van de achtergestelde lening achter de andere schuldeisers komt, zoals de banken en overige crediteuren. De achtergestelde lening wordt pas terugbetaald nadat de overige schuldeisers zijn betaald.

Door de positie die een verstrekker van achtergesteld vermogen inneemt, worden achtergestelde leningen gekenmerkt door een hoger risico. De kans dat de geldgever zijn geld terug krijgt is immers kleiner in vergelijking met de overige geldverstrekkers. Zoals gezegd dient de rente die de onderneming betaalt ter compensatie van het risico dat de geldverstrekker loopt. Om die reden kennen achtergestelde leningen over het algemeen een hogere rente dan bijvoorbeeld bancaire leningen.

Verstrekkers van achtergestelde leningen kunnen voorwaarden stellen zoals (gedeeltelijke) zeggenschap in het management en/of de Raad van Commissarissen. Op die manier kan de geldgeverinvloed uitoefenen op de bedrijfsvoering om zodoende het risico op faillissement te verkleinen. Vooral in situaties waarbij de onderneming in financieel zwaar weer verkeert, is dit een belangrijke voorwaarde. Dit kan de geldgever een vorm van zekerheid bieden.

Banken zien achtergestelde leningen mogelijk als eigen vermogen

Achtergestelde leningen kwalificeren in eerste instantie als vreemd vermogen. Banken kunnen deze leningen, vanwege de achtergestelde positie en onder bepaalde voorwaarden, echter ook zien als eigen vermogen. Dit heeft een positief effect op de solvabiliteit en daarmee de financierbaarheid. Hierdoor heeft de onderneming namelijk een grotere financiële buffer en kan het voor banken en overige investeerders aantrekkelijker zijn een lening te verstrekken.

Banken kunnen voorwaarden stellen aan de achtergestelde leningen. Zo mogen de totale rente- en aflossingsverplichtingen van een onderneming niet te hoog zijn. De omvang van de lening bepaalt zowel de rente- als de aflossingsverplichtingen. Een hoge achtergestelde lening geeft een hogere druk op de liquiditeit en kan een risico vormen voor de lopende betalingsverplichtingen van een onderneming. Het kan ook voorkomen dat op de achtergestelde lening helemaal niet, of pas op langere termijn wordt afgelost. Deze voorwaarde kan onderling tussen de geldgever en geldnemer
zijn afgesproken, maar kan ook een vereiste van de bank zijn.

Zorg maakt relatief weinig gebruik van achtergestelde leningen

Achtergestelde leningen worden vaak aangetrokken als een onderneming snel groeit, uitbreidingsplannen heeft of indien er sprake is van een overname. De achtergestelde lening kan ook als financieringsvorm dienen als een onderneming het financieel moeilijk heeft. De lening kan dan ter overbrugging van de moeilijke tijden worden ingezet en een omslagpunt vormen op weg terug naar een financieel gezonde onderneming. Hoewel achtergestelde leningen een gangbare financieringsvorm zijn, is het aandeel ten opzichte van andere rentedragende leningen relatief klein. In de zorgsector zijn achtergestelde leningen minder gangbaar dan in het (commerciële) bedrijfsleven, waarbij deze vorm veelal wordt geclassificeerd als mezzanine financiering. De verstrekkers van achtergestelde leningen kunnen (particuliere) investeerders zijn, maar ook andere bedrijven (bijvoorbeeld een moederbedrijf) en de overheid (gemeenten en provincies).  

Achtergestelde leningen in de praktijk

Ultimo 2017 stond voor €18,5 miljard uit aan leningen in de zorg. Ongeveer €80 tot €100 miljoen (0,4% tot 0,5%) hiervan zijn achtergestelde leningen. Het gaat om ruim 30 achtergestelde leningen. Daar waar zorginstellingen gebruik maken van een achtergestelde lening, dient dit veelal als alternatief voor het eigen vermogen om zodoende de financiële positie te versterken. Voorbeelden zijn bijvoorbeeld een ziekenhuis dat overgenomen wordt door een private partij, omdat het in financieel zwaar weer verkeert. De private partij verstrekt vervolgens een achtergestelde lening om het ziekenhuis weer financieel gezond te krijgen. De private partij verwerft tevens een positie in het bestuur van het ziekenhuis. Ook worden achtergestelde leningen bijvoorbeeld verstrekt in geval een zorginstelling de financiering voor de nieuwbouw niet volledig via de banken rond krijgt. Vanwege de belangrijke regionale functie kan de overheid (bijvoorbeeld provincie of gemeente) een achtergestelde lening verstrekken.  

Meer weten over achtergestelde leningen of het arrangeren van financiering?

Heeft u vragen over de mogelijkheden van achtergestelde leningen? Stel u vraag via onderstaand formulier of neem contact op met Pim Diepstaten. Heeft u behoefte aan ondersteuning bij een financieringsaanvraag? Finance Ideas kan uw organisatie snel en efficiënt begeleiden bij het arrangeren van financiering. Ook kunnen wij u ondersteunen bij het samenstellen en indienen van een compleet borgingsverzoek bij het WFZ. Onze adviseurs weten wat er speelt in de zorgsector en spreken de taal van de bank.