Dagverslag Finance Ideas Talks 2024 – Een blik vooruit op Wonen en zorg

Op 10 oktober 2024 stond de zevende editie van Finance Ideas Talks in het teken van Wonen en zorg. De monumentale bibliotheek op de Neude was het decor voor een inspirerende middag. In een volgepakte zaal kwamen 180 geïnteresseerden samen om te luisteren en te praten over het thema Wonen en zorg.

Een blik vooruit op Wonen en zorg

Michiel Majoor, senior adviseur bij Finance Ideas en gespecialiseerd in Wonen en zorg trapte Finance Ideas Talks af. Het thema van deze middag luidde ‘een blik vooruit op Wonen en zorg’. Samenredzaamheid is een belangrijke pijler binnen het thema Wonen en zorg, stelde Michiel. Het leveren van mantelzorg en informele zorg vormen een essentieel onderdeel in het creëren van samenredzaamheid. Het mooie aan samenredzaamheid is dat je het kan beïnvloeden, en vastgoed speelt hierin een grote rol.

Na deze mooie woorden nam dagvoorzitter Jeroen Smit het woord over. Jeroen refereerde aan de verwarrende tijden waarin we leven, gedreven door de continue beleidsveranderingen vanuit de politiek. Deze continue verandering maakt de uitvoering des te moeilijker. Oplossing: stoïcijns doorgaan met de plannen en het creëren van langetermijneffecten. Als het geld de goede kant op gaat, gebeuren de juiste dingen namelijk vanzelf. Want stoppen is geen optie; als er één crisis is die zich op stormkracht ontwikkelt, is het de crisis in de zorg. En daarom zitten we hier bij elkaar om de krachten van pensioenfondsen, beleggers, woningcorporaties, gemeenten en zorginstellingen te bundelen.

Voordat de eerste spreker aan het woord kwam, werd Niels Zwetsloot, adviseur bij Finance Ideas naar voren geroepen. Niels was deze dag de drager van een Age Simulation Suit; een pak dat is ontwikkeld om te ervaren wat ouderen zelf ervaren, variërend van visuele en audiobeperkingen tot gewrichtspijn.

In dit artikel lees je meer over de ervaring van Niels in het verouderingspak.

Gebouwen ontwerpen voor ouderen – Harald Mooij

Harald Mooij was de eerste spreker van de dag. Harald is architect en werkzaam voor onder andere de TU Delft. Hij groeide op in een medisch nest en kreeg vanuit zijn jeugd het belang van goede zorg mee. Als architect houdt hij zich bezig met het ontwerpen van ouderenhuisvesting, waarin de historische ontwikkeling van ouderenhuisvesting een grote rol speelt.

Een blik op de historie van ouderenhuisvesting in Nederland

Het concept Wonen en zorg is al eeuwen oud. Veel van deze gebouwen staan nog steeds en representeren allemaal de idealen uit andere tijden. Met verschillende foto’s en plattegronden neemt Harald het publiek mee in de verschillende tijdperken van Wonen en zorgvastgoed.

De eerste concepten dateren uit de 14^e eeuw. De alom bekende hofjes zijn de eerste voorbeelden van Wonen en zorg in Nederland. De hofjes werden in eerste instantie gebouwd om oudere vrouwen onderdak te bieden. De woningen werden vanuit maatschappelijk oogpunt gebouwd ter bestrijding van onder andere armoede. Het was in deze eeuwen namelijk niet vanzelfsprekend dat ouderen hun eigen huisvesting konden bekostigen. Door de eeuwen veranderde de architectuur van het vastgoed, maar één element is altijd behouden gebleven: in het ontwerp staat centraal dat het complex een ontmoetingsplek is. In deze complexen behouden bewoners hun privacy, maar vindt de natuurlijke stimulans plaats om voor elkaar te zorgen. Tot slot riep Harald het publiek op om mooie ideeën en voorbeelden van ouderenhuisvesting met elkaar te delen. Volgend jaar publiceert de TU Delft de resultaten van het DASH onderzoek Housing the Elderly.

Maatschappelijke opgave vergrijzend Nederland – Hans Adriani

Hans Adriani, bestuurlijk aanjager Wonen Welzijn Zorg voor ouderen, was de tweede spreker van de dag. Als bestuurlijk aanjager zet hij zich samen met een team van adviseurs in voor Wonen Welzijn Zorg voor ouderen. Woningen bouwen om de samenleving te verbouwen.

Scheiden wonen en zorg is een enorme verandering voor de samenleving

In 2024 zijn er 900.000 80-plussers in Nederland. Naar verwachting neemt het aantal 80-plussers toe tot 1.600.000 in 2040. In dezelfde periode zal het aantal mensen met dementie verdubbelen naar 600.000. Maar het aantal intramurale zorgplekken blijft met 130.000 gelijk. Zomaar enkele cijfers die de realiteit goed weergeven; we staan voor een enorme opgave om voor al deze mensen geschikte woonzorg-oplossingen te vinden.

Hoe hangt de vlag erbij?

Hans Adriani was vorig jaar ook te gast als spreker tijdens Finance Ideas Talks. De woonzorgopgave is, ook met het intreden van het nieuwe kabinet, onveranderd gebleven; tot en met 2032 moeten er 290.000 geschikte woningen voor ouderen bijkomen. Of zoals Hans het verwoordde “Wat Hugo zei en een klein beetje erbij”. De opgave per gemeente staat vast en alle partijen werken nu de bouwplannen uit. Hans geeft als advies mee om ouderen mee te nemen in de transitie. Praat vandaag met ouderen over de dag van morgen. Uit de praktijk blijkt namelijk dat veel ouderen op late leeftijd niet meer willen verhuizen. Door ouderen nu al te betrekken bij de ontwikkeling, wordt de drempel verlaagd om straks naar een geschikte woning te verhuizen. Want als je de oudere meekrijgt om te verhuizen, kan dit de grootste verhuisketen ooit op gang brengen.

“Ouderen zijn geen probleem, maar de oplossing”

Ouderen langer zelfstandig thuis! Maar hoe dan? – Clementine Mol

Clementine Mol, ook bekend als de bouwdokter. Clementine heeft een bijzondere achtergrond, ze is namelijk opgeleid als bouwkundige én als arts. In de praktijk zijn artsen nauwelijks betrokken bij het thema Wonen en zorg. Met haar achtergrond slaat ze de brug tussen de zorgwereld en de bakstenen bouwwereld. Met de focus op gezondheid en de context waarin we ons bevinden.

Zorgen voor een gezonde context

Om goede zorg te leveren, moeten we verder kijken dan professionele zorg. In de samenleving waarin we leven is de reflex om vanuit de professionele zorg voor elke zorgvraag een oplossing te vinden. Clementine geeft aan dat er naast professionele zorg nog twee andere vormen van zorg zijn: informele zorg en context zorg. We moeten niet elke zorgvraag met zorg beantwoorden. Hiervoor is een aantal bewegingen nodig zoals: van ziekte naar gezondheid en van ieder voor zich naar samen aan zet.

De woonzorgomgeving beïnvloedt de gezondheid en het gedrag van mensen. Een goede woonzorgomgeving gaat verder dan het gebouw. De ideale woonzorgomgeving heeft drie kenmerken; fysieke, functionele en sociale kenmerken. De drie kenmerken kunnen we niet los van elkaar zien; door de bouwstenen met elkaar te verbinden kunnen we de ideale woonzorgomgeving creëren. Om dit in praktijk te realiseren, is een checklist en een praatplaat ontwikkeld die woningcorporaties, zorginstellingen en gemeenten kunnen gebruiken.

ZOwonen “Tussen stenen wonen mensen” – Janneke Wolfs

Na de pauze was het de beurt aan Janneke Wolfs, conceptontwikkelaar bij ZOwonen in Sittard. Eenzaamheid is een groot probleem en slecht voor de gezondheid. Om eenzaamheid te bestrijden moeten we bij onszelf, maar ook bij de jonge generatie al bewustzijn creëren. Zelf is Janneke opgegroeid en nog steeds woonachtig in Limburg. Een provincie waar de vergrijzing groot is en eenzaamheid op de loer ligt. ZOwonen zet zich in voor het verbeteren van de leefbaarheid van buurten en het bestrijden van eenzaamheid.

Het publiek krijgt een deel van de aangrijpende documentaire Verplaatsen in mij te zien. Hieruit blijkt dat iedereen van de een op de andere dag afhankelijk kan worden van zorg en dat zelfredzaamheid dan niet meer vanzelfsprekend is. Wonen is voor de lange termijn, zorg is veel meer voor de korte termijn. Als mensen geconfronteerd worden met een zorgvraag is het belangrijk dat zij in hun eigen omgeving een geschikte woning krijgen. Wanneer ze uit hun vertrouwde omgeving worden gehaald, heeft dit een negatief effect op hun gezondheid.

ZOwonen heeft als eerste woningcorporatie haar eigen zorgvisiebeleid opgesteld. Door samen te werken met gemeenten, zorgkantoren en zorginstellingen is ZOwonen in staat gebleken om geschikte huisvesting te creëren waar zowel mensen met een zorgvraag als mensen zonder zorgvraag wonen. Ieder kwartaal komen nu uitdagingen op tafel in De oplossingen fabriek waar bestuurders en wethouders samen de handschoen oppakken.

Het effect van dementie op sociale rollen – Mark Smit

Mark Smit, inhoudelijk directeur van Tao Care, was de vijfde spreker van de dag. Hij sprak over dementie, dat ook wel de epidemie van de 21^e eeuw genoemd wordt. Eén op de vijf mensen krijgt de diagnose dementie en worden van de een op de andere dag gezien als patiënt. En de term patiënt is waar de schoen wringt.

De Sociale Benadering

De Sociale Benadering is ontwikkeld door Anne-Mei The en is erop gericht om mensen met dementie mensen te laten zijn. Hoe dit in de praktijk werkt, kan Mark uit eigen ervaring vertellen. Hij deelde een fragment uit de documentaire over zijn vader die dementie had.

Mensen met dementie kregen de vraag “wat vind je het moeilijkste aan het hebben van dementie?” Het meest gehoorde antwoord? Het niet meer als mens gezien te worden. Opvallend, want de meeste mensen verwachten het antwoord van de symptomen, zoals  herkennen en vergeten.  Mark vertelt dat op het moment van de diagnose dementie het sociale leven van mensen onder druk komt te staan. Mensen verliezen de autonomie en zingeving van hun leven omdat ze als patiënt worden gezien. Dementie is een samenspel tussen de ziekte zelf, de binnenwereld en de buitenwereld. Dementerenden worden in een houtgreep gehouden omdat ze de zingeving van het leven verliezen. De Sociale Benadering heeft als doel de dementerenden uit deze houtgreep te verlossen, door ze weer de autonomie over hun eigen leven terug te geven.

Uit een achttal Social Trials blijkt dat De Sociale Benadering werkt. Dementerenden ervaren een hogere kwaliteit van leven. Daarnaast verlaagt het de druk op de arbeidsmarkt, omdat mensen minder snel in een verpleeghuis komen. En omdat ze langer thuis blijven wonen, dalen ook de totale zorgkosten. Een win-winsituatie zou je zeggen. De rode loper wordt echter nog niet uitgerold om De Sociale Benadering landelijk te implementeren. Maar Mark en zijn team blijven zich inzetten om partners te vinden en zo De Sociale Benadering landelijk uit te rollen.  

Praktijkervaringen van wonen in Livv inn Hilversum – Peter Boerenfijn

Peter Boerenfijn, directeur-bestuurder bij Habion, was de laatste spreker van de dag. Habion is een woningcorporatie gespecialiseerd in ouderenzorghuisvesting. Voordat er sprake was van de scheiding van wonen en zorg bouwde Habion intramuraal zorgvastgoed dat verhuurd werd aan zorginstellingen. Door de scheiding van wonen en zorg veranderde de rol van Habion. Mensen moesten namelijk langer thuis blijven wonen, maar wel in zorggeschikte woningen. Habion stond dus voor een dilemma; hoe bouw je een woning waar mensen zelfstandig kunnen wonen met waar nodig professionele ondersteuning.

De reuringmethodiek

Habion besloot het proces om ouderenhuisvesting te creëren om te gooien. In plaats van zelf te brainstormen stelde Habion aan ouderen de vraag: hoe zou jij oud willen worden? Daarnaast werd de maatschappij betrokken bij het proces om zo verbinding te creëren. Dit zijn twee onderdelen van de reuringmethodiek. Vanuit de reuringmethodiek creëerde Habion het woonconcept Liv inn. Bij Liv inn wonen mensen zelfstandig, maar niet alleen. Er wonen zowel mensen met een lichte en zware zorgvraag, als mensen zonder zorgvraag. Door de mix van verschillende bewoners en de uitnodigende inrichting van het gebouw om met elkaar te leven, is een gemeenschap ontstaan waar mensen er voor elkaar zijn.

Om te ervaren hoe wonen in Liv inn nu echt is, nam Peter de bewoners Ron en Edith Mokkenstorm van Liv inn mee naar Finance Ideas Talks. Dagvoorzitter Jeroen Smits ging met ze in gesprek over hoe het is om te wonen in Liv inn. Het werd een leuk gesprek met twee ouderen die na een korte gewenningsperiode alweer twee jaar helemaal op hun plek zitten in hun nieuwe woonomgeving. Edith vatte de kern van de hele dag mooi samen in één zin: “Alles wat vandaag gezegd is, is bij Liv inn al aanwezig”.

Bent u er volgend jaar ook bij?

We blikken terug op een geslaagde zesde editie van Finance Ideas Talks en danken iedereen voor hun bijdrage aan deze interactieve middag. We kijken nu al uit naar volgend jaar! Bent u er dan ook weer bij? Inschrijven kan hier. Heeft u een vraag over de inhoud van deze middag? Stel uw vraag via onderstaand formulier, stuur Jeroen Dungelmann een bericht of neem contact op via 030 – 232 0480