5 Tips voor opstellen realistische meerjarenbegroting

ILT-Aw heeft alle corporaties een brief gestuurd met een leidraad voor de meerjarenbegroting en dPi 2023. Ook zijn de leidraad economische parameters dPi 2023 gepubliceerd. De genoemde punten zijn een vervolg op de aandachtspunten voor de begroting, gepubliceerd door Aw en WSW op 9 september 2022. Het is de volgende stap met als doel te komen tot realistische begrotingen bij corporaties.

Aw en WSW gaan sturen op realistische begroting

Verschillen tussen begroting en realisatie gaan een rol spelen in het toezicht op uw corporatie. De eisen aan het opstellen en uitvoeren van uw begroting worden strenger. Dit vraagt een andere aanpak tijdens het begrotingsproces. We geven u een vijftal tips naar aanleiding van de leidraad van de Aw.

Tip 1: verschil met prestatieafspraken toelichten

Neem in de MJB een investeringsprogramma op dat financieel en operationeel uitvoerbaar is. Beschrijf daarin het verschil dat ontstaat met de gewenste prestaties. Beschrijf ook welke obstakels er zijn, door wie en op welke manier ze weggenomen moeten worden om dit verschil te verkleinen.

De Aw verwacht in de MJB een transparante toelichting op de programmering en de prestatieafspraken. Hierbij is het van belang: ‘dat helder is in hoeverre afspraken concreet en realistisch in de MJB zijn verwerkt. De vastgestelde MJB is immers het handelingskader voor een organisatie. Een toelichting op verschillen in de planning tussen de MJB en de prestatieafspraken past daarbij.’

De opmerkingen van de Aw gaan primair om een toelichting waarom uw corporatie niet in staat is onderdelen van de prestatieafspraken uit te voeren. Het uitgangspunt is dat uw corporatie een begroting indient die financieel en operationeel uitvoerbaar is. De Aw wil een realistische begroting (zie tip 4) en een toelichting welke prestaties u niet kan leveren en waarom niet. Dit inzicht helpt in gesprekken met partijen waar corporaties van afhankelijk zijn voor het realiseren van hun opgaven.

Tip 2: balanceer maximale volkshuisvestelijke inzet en duurzaam prestatiemodel

Zorg dat u een financieel beleid heeft waarin is beschreven waarom u welke (interne) normen hanteert en hoe u stuurt op een duurzaam prestatiemodel (op termijn).

De Aw vraagt corporaties zich in de MJB te verantwoorden over hun beleidsvisie met betrekking tot de inzet van dat vermogen en het aanhouden van buffers, eventueel door verwijzing naar openbare beleidsdocumenten. De Aw ziet geen tegenstelling tussen de inzet van middelen en het perspectief gericht op de continuïteit van de corporatie, omdat continuïteit een voorwaarde is voor presteren. In de recente actualisatie van de Nationale prestatieafspraken wordt (wederom) uitgegaan dat corporaties hun middelen inzetten tot de eerste knellende ratio. Continuïteit lijkt gewaarborgd. Er wordt echter ook geconcludeerd dat corporaties geen duurzaam prestatiemodel hebben. De noodzakelijke investeringen in bestaand bezit zijn dus niet gegarandeerd op termijn. Het is een zoektocht voor corporaties om te bepalen hoeverre zij de komende jaren middelen opofferen voor de opgaven.

Ook interessant: Hoge urgentie voor verbeteren duurzaam prestatiemodel

Tip 3: neem huurscenario’s mee in de MJB

Denk voorafgaande aan de begrotingsopstelling na over het huurbeleid en reken huurscenario’s door waarmee zichtbaar wordt wat de impact op de investeringsruimte is. De Aw verzoekt u een toelichting te geven op het huurbeleid, zowel ten aanzien van de jaarlijkse huurverhoging als het beleid na mutatie of oplevering nieuwbouw.

Zeker nu de cao-looninflatie relatief hoog is ten opzichte van voorgaande jaren, wordt de vraag relevant hoe corporaties hiermee omgaan in hun huurbeleid. Wilt u deze ruimte gebruiken voor huurverhoging ten behoeve van de noodzakelijke prestaties? Als u de gegeven ruimte niet gebruikt en u heeft geen duurzaam prestatiemodel, wiens probleem is dat dan? Naast macro-economische scenario’s lijkt het wenselijk om ook scenario’s ten aanzien van huurbeleid door te rekenen.

Tip 4: neem een uitvoerbaar investeringsprogramma op

Ga (nog) dieper het gesprek aan binnen uw corporatie over de haalbaarheid van de voorgestelde meerjareninvesteringsbegroting (MJIB). Betrek hierbij ervaringsgetallen en de fasering van projecten. De Aw wil een MJB met een zo realistisch mogelijke inschatting van een (investerings)programma dat geborgd wordt door de interne besluitvorming van de corporatie (governance). Additionele programma’s kunnen in een alternatief scenario worden opgenomen.

Ook interessant: Een realisatie-index van 100%, wat is de aanpak van Woonin?

Tip 5: stel macro-economische scenario’s en beleidsscenario’s op

Formuleer macro-economische scenario’s en beleidsscenario’s (bijvoorbeeld impact van ander huurbeleid). De Aw adviseert u scenario’s op te nemen in de begroting. Wij vinden scenario’s een must, zeker nu van corporaties gevraagd wordt zoveel inzet te plegen dat zij op overzienbare termijn richting de ratio’s bewegen. Juist als je dichter naar de grenzen beweegt, geven scenario’s belangrijke sturings- en beheersingsinformatie.

Verbeter de kwaliteit van het volkshuisvestingsverslag

Naast bovenstaande opmerkingen rond de begroting doet de Aw ook een oproep om de kwaliteit van het volkshuisvestingsverslag te verbeteren. “Juist de verantwoording over de voornemens in de prestatieafspraken, die niet of zeer vertraagd tot realisatie leiden, is belangrijk en leerzaam voor alle interne en externe betrokkenen. Ook is het belangrijk om aandacht te hebben voor de factoren die van invloed zijn op de prestatieafspraken en tot afwijking(en) leiden.”

Hulp nodig bij uw meerjarenbegroting?

Heeft u behoefte aan ondersteuning bij het opstellen van de meerjarenbegroting? Bij het uitvoeren van deze tip? Of bij een kwaliteitscheck op uw bestaande begroting? Onze adviseurs ondersteunen corporaties bij het proces van de meerjarenbegroting. Neem vrijblijvend contact op met Daan Vrijmoet.